maandag 20 april 2009

De O - klanken

Toen het Engels nog niet zo allesoverheersend dominant was, lazen de mensen op de vitrien van een winkel of de winkeldeur "English spoken" als "Engelse spoeke", terwijl ze goed wisten dat bedoeld werd dat Engelssprekende klanten ook bediend werden. Nu zie je dat opschrift (bijna) nergens meer.

De lange oo (dubbel of enkel geschreven) wordt in vele Antwerpse woorden als lange oe zonder [u:] of met naslag oeë [u:ǝ]uitgesproken.

"Roeken" (roken: passief = fumer) en "rouke" [rœǝkǝ] (roken = vt van rieken) worden wel op dezelfde manier gespeld in de standaardtaal ("roken"), maar smoeëre (= paffe) is de tweede betekenis van (roken: actief).

"Ha roekt en sigààr" is geen Antwerps, wel "smoeërt" of "paft". Ook Antwerps is "geroekten heiring" en "Ha roekt en hèps in de schaa".

Lange oe zonder [u:] of met naslag oeë [u:ǝ]:

kloten > kloeëte [klu:ǝtǝ]; talloren > taloeëre; kopen > koepe; loper > loeper; (ver)koper > (ver)koeper; kool (groente) > koeël; foor > foeër; moor (waterketel) > moeër; loofboom > loefboeëm; smoren (keukenterm) > smoeëre; rover > roever; hoog > hoeëg; droog > droeg;
dove > doeve; geloven > geloeve; roos > roeës; klooster > kloeëster; storen > stoeëre; koor(d) > koeër; (h)oren > (h)oeëre; boon > boeën; schoon > schoeën; mook (snede vis) > moek; cool - tool - move > moeve (bewegen);

Lange ǝ: of œ: gevolgd door (u)w

boter > bouter (zelfde uitspraak als kabouter); open > oupe; (metaal) koper > kouper; kool (charbon - carbon) > koul; gebroken > gebrouke; doolhof > doulhof; lorejas > lourejas; toren > toure; stoof > stouf; roof (wondkorst) > rouf; komen > koume; tevoren > tevoure; boven > bouve; beloven > belouve; sloten (mv.) > sloute; knook > knouk; gestolen > gestoule; spoor > spour; school > schoul; kloof > klouf; root (rij, reeks) > rout; doken (vt. duiken) > douke; stoken > stouke;

Lange ǝ: of œ:

door > duir; voor(vz. tijd, plaats) > vuir;