dinsdag 13 april 2010

Smørrebrød, Ö en eu

Hebben de Deense Ø, de Duitse Ö en de Franse eu alle drie twee mogelijke uitspraken?

(Fr.) Heureux [ø:] heeft als tegenhanger heure de lange [œ:]
(Deutsch) Öl [ø:] heeft als tegenhanger Köln de korte [œ]
Het Deense smørrebrød is bij mijn weten de enige [ø].
Het Alg. Nederlands spreekt de "eu" uitsluitend als [ø:] uit, behalve in het leenwoord freule [œ:].

In het Antwerps komt de [ø:]-uitspraak ook voor, maar enkel bij woorden met "uu" of "oe" gespeld in de standaardtaal.

Hier volgt een verzameling woorden die met een eu uitgesproken worden, fonetisch weergegeven als /eu/ of [ ø ] en waarvan ik het woordbeeld met "eu" in plaats van "uu" of "oe" op een rijtje wilde zetten. Went ons oog aan dit beeld?


(muur)
't Is om de meuren op te lopen.

(broer)
Ik mag sebiet niet vergeten naar mijn breur te bellen.

(proeven)
Màk is preuve? Vànaaiges, ze mogen is preuven, hé bommà?

(zoet, zuur)
Citroenen zijn zeur. Appelsienen kunnen zeut of zeur zijn.

(vuur)
Ik was vergeten het gasveur uit te doen. Hallo!

(kuren)
't Botten van de bomen en 't vallen van de blaren is den tijd van de zotte keure.

(afspoelen)
Ik ga dat bollekesglas ineens afspeulen.

(uur, stuur)
Acht eure achter 't steur is lang genoeg.

(voelen)
Wie niet luisteren wil, moet veule.

(gebuur)
De gebeure zijn voor een maand op reis.

(zoeken)
"Waar zijn mijn sokken, schat?" - "Kunde weer niet zeuke?"


Verder nog: veure (aan-, af-, ont-, op-, terug-, uit-, ver-, door-, oorlog-, toe-), vreug, z.veuge, reure (be-, ver-, ont-, door-, om-), weule, wreute, meug, zeuken (be-, door-, onder-, op-, ver-, af-, uit-), ...

treut, besteur(der), peure chocolat, deur, scheur (niet verwarren met schuir), nateur, dresseur, temperateur, facteur (niet verwarren met factuir), in de leure leggen, avonteur, bordeure, verheure, ...

2 opmerkingen:

Grytolle zei

die spelling vind ik heel makkelijk om aan te wennen (zal er mee te maken hebben dat uu een beduidend minder belangrijk foneem is dan bvb de ui)

Krommenaas zei

Als ge da nu echt met een Nederlandse eu uitspreekt klinkt het gewoon lachwekkend. De Antwerpse uu lijkt ni meer op een Nederlandse eu dan op een Nederlandse uu, het zit er ergens tussen.