Voor het gebruik van een betr.vnw. zijn er twee grote strekkingen binnen de dialecten: één die afhankelijk is van de functie van het koppel-woord (onderwerp of niet). Het Westvlaams is blijkbaar beïnvloed door het Frans omwille van de aanwezigheid aan beide zijden van de "schreeve" in Frans-Vlaanderen van de alles overheersende langue "d'oil", waar 'die' gelijk gesteld wordt met 'qui' en 'dat' met 'que'.
De andere strekking houdt rekening met het geslacht van het antecedent, dat beschrijvend of beperkend wordt uitgelegd in de bijzin, zoals in de standaardtaal.
Is het antecedent onzijdig enkelvoud, dan wordt 'dat' gebruikt, in een ander geval (meerv. of enk. m/v) staat 'die'. In het Antwerps is er zelfs een uitspraakverschil: ne vèngt - diejë, een vraa - dèè, mànne en vraawe - dèè voor het mv.
Ik kan niet akkoord gaan met de regel die vooropgezet wordt in Antwerps schrijven op p.86 als zou in de functie van lijdend voorwerp uitsluitend het woordje "dat" gebruikt worden. Dat is de vermenging van de twee systemen, die eventueel kan te wijten zijn aan het oprukkende verkavelingsvlaams, dat de dialecten aantast als een kanker. Evengoed in de functie van LV blijft in het authentiek Antwerps het onderscheid tussen de geslachten gehandhaafd. Maar er zijn veel jongeren die het juiste geslacht van naamwoorden uit het dialect niet meer meester zijn, met alle gevolgen vandien.
Waarom zou er een verschil bestaan tussen de aanwijzende adj. en de betr.vnw?
allebei die [diejë]/[dèè] èn dat ??
(diejë vèngt, dèè vraa en dà kingd) en (de vèngt diejë, de vraa dèè en 't kingd dà)
Een bloemlezing uit de taal van krommenaas en doederik waar ik het niet over eens ben dat het Antwerps is:
fritketel 6154 Re: Vlaams woordenboek
In alle geval moeten “Ollanders” altij lache as ge zo’n dink ne fritketel noemt, behalve mijne kammeraad uit maastricht da et wel e normaal woord vindt.
Toegevoegd door Diederik op 10 mei 2009 15:38
===============
Krommenaas 20 juli 2009, 21:28 antwerps.be/forum/topic/3/11
jaja a klapt goe Aentwaerps, mor vör dinges da we zelf ni kenne zouwe w'em ni as een bron kunne beschouwe wou 'k zegge
Doederik (17 juli 2009, 21:14)
voila, zolle/zölle toegevuugd oemda 'k et raar vond da' da' der nog ni instoeng. Is wel loechtelak (lichtelijk?) verouwerd, mor wörd toch nog veul gebrökt dör echt plat aentwaerps-sprekers, nor mij gevuul wel miër dör aentwaerpse kolonisten oep den buite, missching da' die wel een bitjen achterloëpen oep de modaernisering van et aentwaerps van et stad... mor wel duidelak mense da' gin boerrekes klappe mor wel aentwaerps' inwijkelinge zèn.
Mor vör aender woorde da' ge kend, is et ni toegestaan van oew eige kennis/taalgevuul as 1 bron mee te rekene dan?
===============
Doederik (12 juli 2009, 23:04)
Was curieus of da nog gebruikt wier... plante-en dierename lijke mij een van de snelste dinge da' vervange wordt door abn
===============
Ter verdediging kan aangevoerd worden dat deze verbindingswoorden, net zoals de voegwoorden, in het Antwerps kunnen gevolgd worden door de allesdoener da, ja, na.
De vraa dèèdà , dèèja... De vèngt dieëdà, dieënà... Bij het onzijdig wordt de allesdoener niet onnodig verdubbeld.
vrijdag 21 augustus 2009
dinsdag 18 augustus 2009
Voorschoot
Naar aanleiding van het woord muirk dat ik op het Vlaams Woordenboek had ingebracht, waarin de uitdrukking "ne voorschoot groot" voorkwam, vroeg Diederik / Doederik mij hoe ik het woord voorschoot in het Antwerps uitsprak.
Hij stelde mij voor:
waarop ik hem geantwoord heb:
Bericht van haloewie voor Diederik verstuurd op 15 aug 2009 23:10
Tous les 4, mon colonel, is niet alleen het meest diplomatische antwoord, maar ook het meest juiste.
Als ik het woord alleen geschreven voor mij zie staan, zeg ik als Antwerpenaar
vërschoeët mv. = schoeëte (zoals de gemeente Schoten) niet zoals de vt van schieten = schë oete) door mij geschreven als schoute.
De naslag na een klinker kan ten allen tijde weggelaten worden, indien er snel gesproken wordt.
Ik herinner mij toen ik in de wasserij hielp en het boekske van ne kàlàànt overliep, dat daar ook ‘voorschoten’ in voorkwamen (vërschoete). Maar als mijn bomma in de kuiken vuir het gaaisfeur stoeng, dàn dèè ze ne “vuirschùt” vuir. Da’s dan nùmmerou 5.
“Voor” heeft ook verschillende uitspraken, ook al naargelang de betekenis (plaats, tijd, voor- of nadeel) voer, vër, vuir, veur
----------------------
Bericht van haloewie voor Diederik verstuurd op 16 aug 2009 17:20
idd. da’s nummerou 6 voor het meervoud schoeje. Misschien is schoeëte toch eerder van een latere generatie. Ik vraag het destag aan mijn 92-jarige tante.
----------------------
Ik heb het aan mijn tante Zjulja gevraagd.
Zij spreekt van "ne vërschùt" met een Franse u en als meervoud "vërschoeje", daarmee beamend wat Diane Goossens aangaf. Ik schaar mij voor 100% achter 'vërschùt en 'vërschoeje als authentiek Antwerps met de klemtoon op de eerste lettergreep.
Ik heb dan nog geopperd dat er verschillende voorschoten bestaan. De smid heeft ne leren, dem bakker heeft maar nen halve, die onder zijn buik hangt, en op school hadden de kinderen een lichtblauw geruite schort aan die achteraan open was met enkele knoppen dichtgeknoopt, die ook voorschoot genoemd werd. Koks en kokkinnen hadden een witte voorschoot met een lintje over het hoofd die met een strik achter op de rug werd vastgebonden. Allemaal vërschoeje.
maandag 29 juni 2009
Voegwoorden
Een enkelvoudige zin drukt één mededeling uit. Dat kan een vaststelling zijn, een vraag, een bevel, een aansporing, een duiding, wat dan ook. Een enkelvoudige zin kan zelfs uit één enkel woord bestaan. bv. "Vooruit".
Wanneer ge een onderdeel van de zin of de volledige zin verduidelijkt met een tweede zin (waarin een vervoegd werkwoord voorkomt), dan gebruiken we in onze taal een woord dat deze twee zinnen samenvoegt. Dàt d hiet e "voogwoord". Met 'èn', 'mor', 'wànt', 'dùs', het (keuze)'of' (a of b) worden twee zinnen naast elkaar gezet en blijven ze gelijkwaardig.
In de andere gevallen van afhankelijkheid, onrechtstreekse vraag, beperking, beschrijving, voorwaarden, bedoelingen, enz. gebruikt de Antwerpenaar steevast 'dat'. De voegwoorden waar geen dat kan achtergeplaatst worden, behoren niet tot zijn taal.
Omdàt, nadàt, opdàt, voordàt, totdàt, eerdàt, (swèngst dàt,) zonder dàt, b'halve dàt, in plaats dàt, zijn voorbeelden die in de omgangstaal al samen met het voegwoord dat gebruikt worden.
Indirecte vraag
Ik wèèt ni of dàttà woar is.
Hoo dàt ëm dà te wèète gekoume wàs, dor èm ek het groie nor.
Hà vroeg z'n aigen àf wor dàt d oungze Jan dà gevoungden hod.
Ik moest hëm vertèlle mè wèlleken hoamer dà kik dee kràm in de meur hod gesloage.
Afhankelijke bijzin
Noadà 'k mè hëm hod geklàpt, veel m'ne fràng.
Ieërdà ze 't duir hod, wàs er toch ne meneut of vaaf vërbaa.
(Al)hoowèl dà me roim oep taid woare, èn betold hodde, moeste me wàchte.
Swèngst dà golle olle koarten on 't goostèèke wort, wàs haa en pingt gon hoale on den toeg.
Sings dà ze mè de lotto gewonnen hèè, is 't in huiren bol gekroupe.
Wànnieër dàt hëm trùg nor hois komt, hèèt hëm er ni baa gezèè.
Tenzaa dà 'k vuir den teene thois zèn, moete ni oep blaave.
Hoo rapper dà ge 't doo, hoo (dès te) leever dà 'k 't hèm.
Uitzondering op de regel
- (als) A(s) ge 't nie verstoa, vroag 't dàn nog is.
- (al) Al hod hëm 't gevroagd, toch kwàm dà nog hàrd ouver.
Het gebruik van het voegwoord "dat" is ook van toepassing bij de betrekkelijke zinnen, na het betrekkelijk voornaamwoord die en dat in een al dan niet verkorte vorm als dà, nà, jà of à.
Betrekkelijke zin
- Dieë vèngt dieë nà/dà z'ne pàs ni oep zàk hod, hèmme ze mèè gepàkt voer verhoeër.
- En vraa, dee dà gin àfgestèmpelde tràmkoart kost loate zing, hod e procès on huir bieën.
- De vèngte, de vraawe, de màskes, dee dàt hëm hod oitgenoeëdëgd, woare ni oemgezing.
- Mà mooder, dee jà gaa vreuger rèègelmoateg in de zollezjie tèègekwomt, zit naa zèlef in e kàrreke.
Wanneer ge een onderdeel van de zin of de volledige zin verduidelijkt met een tweede zin (waarin een vervoegd werkwoord voorkomt), dan gebruiken we in onze taal een woord dat deze twee zinnen samenvoegt. Dàt d hiet e "voogwoord". Met 'èn', 'mor', 'wànt', 'dùs', het (keuze)'of' (a of b) worden twee zinnen naast elkaar gezet en blijven ze gelijkwaardig.
In de andere gevallen van afhankelijkheid, onrechtstreekse vraag, beperking, beschrijving, voorwaarden, bedoelingen, enz. gebruikt de Antwerpenaar steevast 'dat'. De voegwoorden waar geen dat kan achtergeplaatst worden, behoren niet tot zijn taal.
Omdàt, nadàt, opdàt, voordàt, totdàt, eerdàt, (swèngst dàt,) zonder dàt, b'halve dàt, in plaats dàt, zijn voorbeelden die in de omgangstaal al samen met het voegwoord dat gebruikt worden.
Indirecte vraag
Ik wèèt ni of dàttà woar is.
Hoo dàt ëm dà te wèète gekoume wàs, dor èm ek het groie nor.
Hà vroeg z'n aigen àf wor dàt d oungze Jan dà gevoungden hod.
Ik moest hëm vertèlle mè wèlleken hoamer dà kik dee kràm in de meur hod gesloage.
Afhankelijke bijzin
Noadà 'k mè hëm hod geklàpt, veel m'ne fràng.
Ieërdà ze 't duir hod, wàs er toch ne meneut of vaaf vërbaa.
(Al)hoowèl dà me roim oep taid woare, èn betold hodde, moeste me wàchte.
Swèngst dà golle olle koarten on 't goostèèke wort, wàs haa en pingt gon hoale on den toeg.
Sings dà ze mè de lotto gewonnen hèè, is 't in huiren bol gekroupe.
Wànnieër dàt hëm trùg nor hois komt, hèèt hëm er ni baa gezèè.
Tenzaa dà 'k vuir den teene thois zèn, moete ni oep blaave.
Hoo rapper dà ge 't doo, hoo (dès te) leever dà 'k 't hèm.
Uitzondering op de regel
- (als) A(s) ge 't nie verstoa, vroag 't dàn nog is.
- (al) Al hod hëm 't gevroagd, toch kwàm dà nog hàrd ouver.
Het gebruik van het voegwoord "dat" is ook van toepassing bij de betrekkelijke zinnen, na het betrekkelijk voornaamwoord die en dat in een al dan niet verkorte vorm als dà, nà, jà of à.
Betrekkelijke zin
- Dieë vèngt dieë nà/dà z'ne pàs ni oep zàk hod, hèmme ze mèè gepàkt voer verhoeër.
- En vraa, dee dà gin àfgestèmpelde tràmkoart kost loate zing, hod e procès on huir bieën.
- De vèngte, de vraawe, de màskes, dee dàt hëm hod oitgenoeëdëgd, woare ni oemgezing.
- Mà mooder, dee jà gaa vreuger rèègelmoateg in de zollezjie tèègekwomt, zit naa zèlef in e kàrreke.
zondag 28 juni 2009
De A-klanken (2) < vs > de letter a/aa
Het go ni ouver d'aa klàànke in 't Aàntwààreps, mor ouver de A-klàànke.
Dëgèène dieë dà goo lëstert, kàn ongderschaid moake tùsse 2 oupen A-klàànke. Den ieëne wërt vàn vuir in de moungd oitgesprouke, den ààndere in de keil.
De kërte vërm vàn dee keil-a hoord' allieën in en gesloute lèttergrèèp, di stopt oep d'Aàntwààrepse èn d'Engelse keil-l gelàk às in 'soep mè ballekes', 'à spèlt vals', 'en dal èn nen dal', 'ne stal', 'e geval', 'zal vàn zulle', enz.
Al d'àànder gesloute lèttergrèèpe hèmmen en schààrepe, Fràànse à gelàk às in 'gemàk', 'in 't zàk zètte', 'dàbbe', 'ràppe', 'de voile wàs oithànge', 'en pànlàt', 'vlàm, dor heddet kot'.
Oitzongdering oep de rèègel:
Dèès Fràànse, schààrepe à hoorde in -ang, -and, -ank, ant, amp, arm; bv. in lang > làànk, mand > màànd, bank > bàànk, want > vàn wàànte wèète, lamp > tèège de lààmp loepe, warm > het wààrëm woater oitvingde;
Oek de -erg, -erk en -erp wërren hetzèlfden oitgesprouken às en schààrepe àà in dwerg > nen dwààrëg, zerk, kerk > de zààrëke oep 't kààrëkhof, èn ontwerp > ongtwààrëp, scherp > schààrëp.
Schit ouver de lànge keil-aa, dee m'hoeëre in wourden met ou(w), au(w) of u(w) èn às ieëste dieël vàn den twieëklàànk ij en ei. bv. vrouw > vraa, klauw > klaa, duwen > daawe èn snijden > snaie, blij > blai, eieren > spèk mè j aire of aare.
Dèès keil-aa is on en oepmàrs bèèzëg in het verkoavelings-vloms en bèèzëg de schààrepe àà te verdrùkke in d'oemgàngstoal, wordà ze d'ieënëge èn normoal oitsproak is.
090615 23:32 =============================================
In 't Antwerps zijn er 2 open a-klanken. Den ene wordt van voor in de mond uitgesproken, den andere vanachter in de keel.
aa, dàt doo(t) zeer. Den doktour vroagt soems: zègd is aa èn dàn zeet hëm in oe keil, swèngst dat hëm mè ne lèèpel oe toeng nor benèèje dout.
Dèès aa hèè ne kërte vërm a. Dien hoord allien in en gesloute lèttergrèèp às er en voil Engelse l volgt. bv. in soep mè ballekes, à spelt vals, nen dal èn en dal, ne stal, e geval, zal vàn zùlle, ènz.
Al d'àànder gesloute lèttergrèèpen hèmmen en schààrepe Frànse à gelàk às in gemàk, zàk, dàbbe en bàbbele, ràppe, de wàs doen, een pànlàt, vlàm, dor eddet kot!
Uitzondering op deze regel: die à wordt langk uitgesproken in een gesloten lettergreep met als laatste letters ng langk dure, nd een mand voor de komisjes, nk op een bank in 't park, mp er zit een vlieg aan de lamp, nt van wanten weten, rm 't warm water uitvinden, rp wandelen in 't park.
Ook de e voor rg, rk, rp wordt met een lange àà uitgesproken: het signaal voor den Antwerpenaar dat 't stinkt of dat iet vies is.
Aà, dà stinkt, stront aan de knikker voor erg, zerk, merk, scherp, werken.
Tegenover de scherpe, lange àà staat dan de lange keel-aa, die geschreven wordt als au(w), ou(w), u(w)
bv. vrouw > vraa, mouwveger > maavèèger, blauw > blaa, gauw > is gaa iet fikse, duwen > daawe, rauw groenten > raa grùngte, nu > naa van aa, dà doo(t) zeer.
Deze aa is haar opgang aan 't maken in de Vlaamse omgangstaal (het verkavelingsvlaams) en dreigt de open, scherpe àà van het AN te verdringen.
De lange keel-aa is ook de eerste klinker van de tweeklank gestipte ij en ei in aire/aare of joeng?, blaa (blij) vàn oe trug te zieng, e glàs wijnazijn, klein maar fijn, twijfelen en weifelen, genen blijf mee weten.
Wat schrijf ik : drei köninge of drij kuininge?
Braaf of grave is een a-klank, graaf is een o-klank.
=============================================
Wie de letter a/aa in de beschaafde omgangtaal - alsof het dialect onbeschaafd zou zijn - vertaald naar het Aàntwààreps heeft een gamma aan klanken nodig.
àà in (mand),
oa in (staat, zowel het ww. als het zn.),
ei(r) in (klaar = helder of gereed),
è in (twaalf),
ë in (maand),
o in (-straat),
a in (stal),
oi in (kade - kaai),
à in (wa(t)),
zie ook Tàànder Aàntwààreps http://tanderantwerps.blogspot.com/2009/01/tnder-antwreps.html
Dëgèène dieë dà goo lëstert, kàn ongderschaid moake tùsse 2 oupen A-klàànke. Den ieëne wërt vàn vuir in de moungd oitgesprouke, den ààndere in de keil.
De kërte vërm vàn dee keil-a hoord' allieën in en gesloute lèttergrèèp, di stopt oep d'Aàntwààrepse èn d'Engelse keil-l gelàk às in 'soep mè ballekes', 'à spèlt vals', 'en dal èn nen dal', 'ne stal', 'e geval', 'zal vàn zulle', enz.
Al d'àànder gesloute lèttergrèèpe hèmmen en schààrepe, Fràànse à gelàk às in 'gemàk', 'in 't zàk zètte', 'dàbbe', 'ràppe', 'de voile wàs oithànge', 'en pànlàt', 'vlàm, dor heddet kot'.
Oitzongdering oep de rèègel:
Dèès Fràànse, schààrepe à hoorde in -ang, -and, -ank, ant, amp, arm; bv. in lang > làànk, mand > màànd, bank > bàànk, want > vàn wàànte wèète, lamp > tèège de lààmp loepe, warm > het wààrëm woater oitvingde;
Oek de -erg, -erk en -erp wërren hetzèlfden oitgesprouken às en schààrepe àà in dwerg > nen dwààrëg, zerk, kerk > de zààrëke oep 't kààrëkhof, èn ontwerp > ongtwààrëp, scherp > schààrëp.
Schit ouver de lànge keil-aa, dee m'hoeëre in wourden met ou(w), au(w) of u(w) èn às ieëste dieël vàn den twieëklàànk ij en ei. bv. vrouw > vraa, klauw > klaa, duwen > daawe èn snijden > snaie, blij > blai, eieren > spèk mè j aire of aare.
Dèès keil-aa is on en oepmàrs bèèzëg in het verkoavelings-vloms en bèèzëg de schààrepe àà te verdrùkke in d'oemgàngstoal, wordà ze d'ieënëge èn normoal oitsproak is.
090615 23:32 =============================================
In 't Antwerps zijn er 2 open a-klanken. Den ene wordt van voor in de mond uitgesproken, den andere vanachter in de keel.
aa, dàt doo(t) zeer. Den doktour vroagt soems: zègd is aa èn dàn zeet hëm in oe keil, swèngst dat hëm mè ne lèèpel oe toeng nor benèèje dout.
Dèès aa hèè ne kërte vërm a. Dien hoord allien in en gesloute lèttergrèèp às er en voil Engelse l volgt. bv. in soep mè ballekes, à spelt vals, nen dal èn en dal, ne stal, e geval, zal vàn zùlle, ènz.
Al d'àànder gesloute lèttergrèèpen hèmmen en schààrepe Frànse à gelàk às in gemàk, zàk, dàbbe en bàbbele, ràppe, de wàs doen, een pànlàt, vlàm, dor eddet kot!
Uitzondering op deze regel: die à wordt langk uitgesproken in een gesloten lettergreep met als laatste letters ng langk dure, nd een mand voor de komisjes, nk op een bank in 't park, mp er zit een vlieg aan de lamp, nt van wanten weten, rm 't warm water uitvinden, rp wandelen in 't park.
Ook de e voor rg, rk, rp wordt met een lange àà uitgesproken: het signaal voor den Antwerpenaar dat 't stinkt of dat iet vies is.
Aà, dà stinkt, stront aan de knikker voor erg, zerk, merk, scherp, werken.
Tegenover de scherpe, lange àà staat dan de lange keel-aa, die geschreven wordt als au(w), ou(w), u(w)
bv. vrouw > vraa, mouwveger > maavèèger, blauw > blaa, gauw > is gaa iet fikse, duwen > daawe, rauw groenten > raa grùngte, nu > naa van aa, dà doo(t) zeer.
Deze aa is haar opgang aan 't maken in de Vlaamse omgangstaal (het verkavelingsvlaams) en dreigt de open, scherpe àà van het AN te verdringen.
De lange keel-aa is ook de eerste klinker van de tweeklank gestipte ij en ei in aire/aare of joeng?, blaa (blij) vàn oe trug te zieng, e glàs wijnazijn, klein maar fijn, twijfelen en weifelen, genen blijf mee weten.
Wat schrijf ik : drei köninge of drij kuininge?
Braaf of grave is een a-klank, graaf is een o-klank.
=============================================
Wie de letter a/aa in de beschaafde omgangtaal - alsof het dialect onbeschaafd zou zijn - vertaald naar het Aàntwààreps heeft een gamma aan klanken nodig.
àà in (mand),
oa in (staat, zowel het ww. als het zn.),
ei(r) in (klaar = helder of gereed),
è in (twaalf),
ë in (maand),
o in (-straat),
a in (stal),
oi in (kade - kaai),
à in (wa(t)),
zie ook Tàànder Aàntwààreps http://tanderantwerps.blogspot.com/2009/01/tnder-antwreps.html
vrijdag 26 juni 2009
Geslacht van woorden
Gender of nouns is in het Engels zeer eenvoudig. Alle personen zijn mann.(he-woord) of vrouw.(she-woord). Als er geen onderscheid wordt gemaakt tussen mannetjes- en wijfjesdieren, zijn alle niet-personen (it-woord) neuter (neutraal: di. geen van beiden) dus onzijdig. Het geslacht van Engelse naamwoorden heeft behalve de bezittelijke woorden geen invloed op de taal. Er zijn uitzonderingen te bedenken bij voertuigen, aardrijkskundige namen en misschien nog andere categorieën van woorden.
In het Frans zijn er slechts twee geslachten: un of une. In Romaanse talen heeft het geslacht een invloed op toegevoegde adjectieven, pronomina, lidwoorden.
In het Duits, Nederlands, Vlaams - wat andere Germaanse talen betreft waarschijnlijk ook - hebben substantieven een eigen geslacht. Waarom das Auto sächlich is, der Käse männlich en die Hand weiblich is, is historisch na te gaan.
In de Nederlandse standaardtaal gaat deze herkenning zienderogen achteruit, omdat ze niet meer gepaard gaat met een verschillende, onderscheidende uitspraak. Ons geheugen, onze hersen-database - wordt niet meer bij elk gebruik geoefend en een herinitialisering is niet meer gebeurd sinds onze kindertijd. Enkel het onderscheid tussen het- en de-woorden blijft voorlopig overeind.
In het dialect zorgt de uitspraak van lidwoorden, voornaamwoorden, bijvoeglijke naamwoorden en uitgangen voor de ononderbroken en bewuste herkenning van het geslacht van naamwoorden.
Nadat mij de vraag gesteld werd, welk geslacht waterlopen hebben, kwam mij tijdens het lezen van Noam Chomsky's 11 sept - Vragen en antwoorden, de volgende zin voor ogen: "Ik ben oprecht verbaasd dat iemand deze vraag zelfs maar kan stellen - vooral in Frankrijk, dat zijn eigen bijdrage heeft geleverd aan massale staatsterreur en geweld, wat toch zeker niet onbekend is."
Ik stelde mij de vraag: "En hoe zit het met de namen van landen?"
In het Frans mann.(au) vr.(en) of meerv.(aux).
In het Nl. is het rijk, het land, het gebied onzijdig. Naar analogie zijn namen van landen onzijdig. Maar de vraag stelt zich zelden, behalve met het betrekkelijk voornaamwoord dat, zoals in het voorbeeld.
Wat waterlopen betreft, spreken we in het dialect van een beek, een gracht, een rivier, een vaart, een sloot, (de vrouwelijke) het kanaal, het water, het meer, (de onzijdige) maar ne stroom, nen donk, (de mannelijke).
In verband met de regel van de analogie met hun grondwoord zijn naar mijn gevoel ne stroom wel mann. en een rivier niet vrouwelijk (hoewel stromen in het Frans Le Rhône, Le Saône wel mann., maar La Loire, La Garonne, La Seine vrouw.) Vlaamse rivieren voel ik ook als mannelijk: de Rupel, den Dijle, de Nete, den Demer, de Leie, den IJzer, ... is buiten zijn oevers getreden. Idem voor de Ourthe, de Vesder, de Samber.
Uitzonderingen 't Scheld en 't Schijn zijn onzijdig.
Beken en vaarten voel ik aan als vrouwelijk: De Zanderbeek, de Vrietselbeek, de Damse vaart is buiten haar oevers getreden.
Ook het woord "rivier" zelf is voor mij vrouwelijk.
In het Frans zijn er slechts twee geslachten: un of une. In Romaanse talen heeft het geslacht een invloed op toegevoegde adjectieven, pronomina, lidwoorden.
In het Duits, Nederlands, Vlaams - wat andere Germaanse talen betreft waarschijnlijk ook - hebben substantieven een eigen geslacht. Waarom das Auto sächlich is, der Käse männlich en die Hand weiblich is, is historisch na te gaan.
In de Nederlandse standaardtaal gaat deze herkenning zienderogen achteruit, omdat ze niet meer gepaard gaat met een verschillende, onderscheidende uitspraak. Ons geheugen, onze hersen-database - wordt niet meer bij elk gebruik geoefend en een herinitialisering is niet meer gebeurd sinds onze kindertijd. Enkel het onderscheid tussen het- en de-woorden blijft voorlopig overeind.
In het dialect zorgt de uitspraak van lidwoorden, voornaamwoorden, bijvoeglijke naamwoorden en uitgangen voor de ononderbroken en bewuste herkenning van het geslacht van naamwoorden.
Nadat mij de vraag gesteld werd, welk geslacht waterlopen hebben, kwam mij tijdens het lezen van Noam Chomsky's 11 sept - Vragen en antwoorden, de volgende zin voor ogen: "Ik ben oprecht verbaasd dat iemand deze vraag zelfs maar kan stellen - vooral in Frankrijk, dat zijn eigen bijdrage heeft geleverd aan massale staatsterreur en geweld, wat toch zeker niet onbekend is."
Ik stelde mij de vraag: "En hoe zit het met de namen van landen?"
In het Frans mann.(au) vr.(en) of meerv.(aux).
In het Nl. is het rijk, het land, het gebied onzijdig. Naar analogie zijn namen van landen onzijdig. Maar de vraag stelt zich zelden, behalve met het betrekkelijk voornaamwoord dat, zoals in het voorbeeld.
Wat waterlopen betreft, spreken we in het dialect van een beek, een gracht, een rivier, een vaart, een sloot, (de vrouwelijke) het kanaal, het water, het meer, (de onzijdige) maar ne stroom, nen donk, (de mannelijke).
In verband met de regel van de analogie met hun grondwoord zijn naar mijn gevoel ne stroom wel mann. en een rivier niet vrouwelijk (hoewel stromen in het Frans Le Rhône, Le Saône wel mann., maar La Loire, La Garonne, La Seine vrouw.) Vlaamse rivieren voel ik ook als mannelijk: de Rupel, den Dijle, de Nete, den Demer, de Leie, den IJzer, ... is buiten zijn oevers getreden. Idem voor de Ourthe, de Vesder, de Samber.
Uitzonderingen 't Scheld en 't Schijn zijn onzijdig.
Beken en vaarten voel ik aan als vrouwelijk: De Zanderbeek, de Vrietselbeek, de Damse vaart is buiten haar oevers getreden.
Ook het woord "rivier" zelf is voor mij vrouwelijk.
maandag 15 juni 2009
Getallen
Mille et une nuit - Duizend en een nacht. Dus geen nachten. Toch zeggen we 15 graden warm en niet graad. We zien geen graten in het onderscheid dat we maken tussen liter en liters, meter en meters kilo en kilo's, euro en euro's. Het enkelvoud van de maat is een uitvinding van de gestudeerde mens die wilde opvallen. Het gewoon volk zet in Antwerpen altijd een meervoud achter een meervoudig getal.
'Twieë leetërs woater, vaif mèètërs katoeng. Wà kost dà? Ting uirous.
In het Antwerps maken we er 'deuzënd èn iëne nàcht' van. Twieë nàchte, waarom dan niet 'het is ieën eur, twieë eure, àcht eure, èlëf eure'? In antwerps.be las ik onveranderlijk enkelvoud "ting uur, elf uur, twelf uur'. Dat is m.i. niet wat de doorsnee hier zegt of zei of - ik maak het nog persoonlijker - wat mij in de mond ligt, maar u kunt het met mij eens zijn of niet.
Quarante-et-un, soixante-et-onze, en dan uitzondering "quatre-vingt-un" zonder voegwoord. Eenenveertig, eenenzeventig, eenentachtig. In de zakenwereld zijn er mensen die getallen niet meer in het Nederlands doorbellen, maar in het Engels of het Frans om misverstanden te voorkomen. Het Engels is zijn Germaanse manier van tellen waarschijnlijk kwijtgespeeld sinds de lijfspreuk van het koningshuis 'Je maintiendrai' werd en overgeschakeld werd op de rekenkundig logischer manier van tellen van Pascal. Eerst de tientallen, gevolgd door de eenheden. Waar komt het voegwoord "et" voor het cijfer 1 vandaan en waarom is het overgebleven, dat is ook niet logisch. Het staat er maar en blijft overeind. Maar dat zal aan de conservatieve reflex van de francophonie liggen. De antiek niet overboord willen gooien.
Tot voor kort zette men in Great Britain nog 'and' tussen hundreds and units en thousands and units. Op de VRT zijn een aantal nieuwslezers en journalisten, die een voorbeeldfunctie hebben om Standaard (AN) te spreken, bezig uit opvalzucht het voegwoord 'en' in de reeks 1 tot 13 weg te laten uit de getallen met honderd en duizend. De Nederlandse standaardtaal en het merendeel van onze noorderburen doen dat ook. Ik heb geen enkele Nederlander ooit "twee duizend èn negen" horen zeggen. Waarom moet de Vlaamse voorbeeldspreker Noordnederlands in de mond nemen? Martine Tanghe heeft deze spreekmode in de ether ingevoerd na haar verblijf in Nederland. Ze werd nagevolgd door andere mensen van de nieuwsdienst, Sigrid Spruyt, helmboswuivende Siegfried Bracke, Midden-Oosten-reporter Jef Lambrecht. De stemmen van Els Leys, Kristien Bonneure, Griet De Craene, Jan Van Delm, Annelies Van Herck zijn blijkbaar het gebruik van het voegwoord verleerd. Hun moeders zullen het hun allicht anders geleerd hebben. Of zit er een andere politiek en tactiek van inheien achter? Is de Vlaamse Standaard te min?
Ook het Duits gebruikte 'und' zoals de Vlaming. Wanneer heeft Nederland afgehaakt? Ivan De Vadder is de man die ermee begonnen is de mensen tijdens de verkeersberichten om de oren te slaan met de file op de E411 (vierhonderd-elf). Het in ieder touring-bericht onveranderlijk gegarandeerd knelpunt E411 heeft de "èn elf" uitgerangeerd tot een onbewoond eiland, op enkele 'versprekingen' na. Op een onbewaakt ogenblik laat hij toch een steek vallen als hij de teletext-pagina van de lotto 700 èn 1 en 700 èn 3 aankondigt of in de litanie de niet-frequente E400 èn 3 in West-Vlaanderen vermeldt. In de laatste verkiezingsshow heeft De Vadder zich aan het gebruik van èn gehouden en zich niet versproken. Verder is er een massa kameleon-gedrag van al dan niet-gewilde versprekingen, waar de ene keer niet, de andere keer wel een voegwoord gebruikt wordt. Ben Crabbé gooit er soms een 200-één tussen, maar ge voelt dat hem dat niet ligt en dan schakelt hij toch weer over naar zijn moedertaal-reflex.
'Twieë leetërs woater, vaif mèètërs katoeng. Wà kost dà? Ting uirous.
In het Antwerps maken we er 'deuzënd èn iëne nàcht' van. Twieë nàchte, waarom dan niet 'het is ieën eur, twieë eure, àcht eure, èlëf eure'? In antwerps.be las ik onveranderlijk enkelvoud "ting uur, elf uur, twelf uur'. Dat is m.i. niet wat de doorsnee hier zegt of zei of - ik maak het nog persoonlijker - wat mij in de mond ligt, maar u kunt het met mij eens zijn of niet.
Quarante-et-un, soixante-et-onze, en dan uitzondering "quatre-vingt-un" zonder voegwoord. Eenenveertig, eenenzeventig, eenentachtig. In de zakenwereld zijn er mensen die getallen niet meer in het Nederlands doorbellen, maar in het Engels of het Frans om misverstanden te voorkomen. Het Engels is zijn Germaanse manier van tellen waarschijnlijk kwijtgespeeld sinds de lijfspreuk van het koningshuis 'Je maintiendrai' werd en overgeschakeld werd op de rekenkundig logischer manier van tellen van Pascal. Eerst de tientallen, gevolgd door de eenheden. Waar komt het voegwoord "et" voor het cijfer 1 vandaan en waarom is het overgebleven, dat is ook niet logisch. Het staat er maar en blijft overeind. Maar dat zal aan de conservatieve reflex van de francophonie liggen. De antiek niet overboord willen gooien.
Tot voor kort zette men in Great Britain nog 'and' tussen hundreds and units en thousands and units. Op de VRT zijn een aantal nieuwslezers en journalisten, die een voorbeeldfunctie hebben om Standaard (AN) te spreken, bezig uit opvalzucht het voegwoord 'en' in de reeks 1 tot 13 weg te laten uit de getallen met honderd en duizend. De Nederlandse standaardtaal en het merendeel van onze noorderburen doen dat ook. Ik heb geen enkele Nederlander ooit "twee duizend èn negen" horen zeggen. Waarom moet de Vlaamse voorbeeldspreker Noordnederlands in de mond nemen? Martine Tanghe heeft deze spreekmode in de ether ingevoerd na haar verblijf in Nederland. Ze werd nagevolgd door andere mensen van de nieuwsdienst, Sigrid Spruyt, helmboswuivende Siegfried Bracke, Midden-Oosten-reporter Jef Lambrecht. De stemmen van Els Leys, Kristien Bonneure, Griet De Craene, Jan Van Delm, Annelies Van Herck zijn blijkbaar het gebruik van het voegwoord verleerd. Hun moeders zullen het hun allicht anders geleerd hebben. Of zit er een andere politiek en tactiek van inheien achter? Is de Vlaamse Standaard te min?
Ook het Duits gebruikte 'und' zoals de Vlaming. Wanneer heeft Nederland afgehaakt? Ivan De Vadder is de man die ermee begonnen is de mensen tijdens de verkeersberichten om de oren te slaan met de file op de E411 (vierhonderd-elf). Het in ieder touring-bericht onveranderlijk gegarandeerd knelpunt E411 heeft de "èn elf" uitgerangeerd tot een onbewoond eiland, op enkele 'versprekingen' na. Op een onbewaakt ogenblik laat hij toch een steek vallen als hij de teletext-pagina van de lotto 700 èn 1 en 700 èn 3 aankondigt of in de litanie de niet-frequente E400 èn 3 in West-Vlaanderen vermeldt. In de laatste verkiezingsshow heeft De Vadder zich aan het gebruik van èn gehouden en zich niet versproken. Verder is er een massa kameleon-gedrag van al dan niet-gewilde versprekingen, waar de ene keer niet, de andere keer wel een voegwoord gebruikt wordt. Ben Crabbé gooit er soms een 200-één tussen, maar ge voelt dat hem dat niet ligt en dan schakelt hij toch weer over naar zijn moedertaal-reflex.
maandag 8 juni 2009
Lijstje van au
baa(wë) = bauw(en) (spottend nazeggen)
?? bietebauw (kinderspook, de billen)
blaa = blauw(e) maar blout (de kleur blauw) en blousel = blauwsel
daa = dauw
flaa = flauw
gaa = gauw, ëgaa = algauw
graa = grauw
graawë = grauwen
?? hauw (plantk. peulvrucht)
kabbeljaa = kabeljauw
kaa = kauw (ka vogel: kl.kraai)
kaawë = kauwen
klaa = klauw
knaawë = knauwen
kraawë = krauw(en) (krabben)
laa = lauw (halfwarm)
m(i)aawë = mauw(en) (> miauw)
naa = nauw
pous = paus
paa = pauw
poeës = pauze
praa = prauw
rabaa = rabauw (appelsoort)
raa = rauw of ruw
snaawë = snauw(en)
?? wauw (gunstige wind, politieagent)
wenkbraa = wenkbrauw
?? wiewauw (wielewaal)
?? bietebauw (kinderspook, de billen)
blaa = blauw(e) maar blout (de kleur blauw) en blousel = blauwsel
daa = dauw
flaa = flauw
gaa = gauw, ëgaa = algauw
graa = grauw
graawë = grauwen
?? hauw (plantk. peulvrucht)
kabbeljaa = kabeljauw
kaa = kauw (ka vogel: kl.kraai)
kaawë = kauwen
klaa = klauw
knaawë = knauwen
kraawë = krauw(en) (krabben)
laa = lauw (halfwarm)
m(i)aawë = mauw(en) (> miauw)
naa = nauw
pous = paus
paa = pauw
poeës = pauze
praa = prauw
rabaa = rabauw (appelsoort)
raa = rauw of ruw
snaawë = snauw(en)
?? wauw (gunstige wind, politieagent)
wenkbraa = wenkbrauw
?? wiewauw (wielewaal)
Lijstje van ou
blaawe = blouwen (boerenvuur: in de armen slaan om het warm te krijgen)
*boud = boud (> bold(En.))
*bout = bout
baa = (ge-)bouw(-en) maar *bousel = bouwsel
braa (wë) = brouw(-en) maar *brousel = brouwsel
daa (wë) = douw(en) (duw(en))
flambaa = flambouw (fakkel)
*fout = fout
gaa = gouw (streek)
*goud = goud (gold(En.)) - gaawe = gouden (> gulden)
haawe = houd(en)
*hout = hout(-en)
haawe = houw(-en) (> bieënhaawer)
aa(wë), oe(ë) = jouw(e)
jaawe = jouwen
juffra = juffrouw (verkorte à)
?? karbouw (Mal. buffel)
?? kersouw (madeliefje Zuidn.)
kaa(wë) =kou(d)(e)
?? landouw (rijtuig)
?? louw (luw, zeelt=vis)
*mout = mout
maa = mouw
raa = rouw
schaa = schouw(-en)
*smout = smout (-ebol)
sluire = sjouwen
spaawe = spouw(en) (>spuwen) *spousel = sp(o)uwsel (braaksel, spuwsel)
*strout = strot (> throat(En.))
*stout = stout
staawe = stouwen
koeër = touw - getaa = (ge-)touw (vb. weefgetouw)
traa(wë) = (ge-, on-, ver-, wan-)trouw(-en)
?? vlouw (drijfnet)
vaa = vouw (fold(En.))
vraa = vrouw
*weewouter = wiewouter (ikke, mondeeke)
*woud = woud (bos, Walt(D.))
*wout = wout (politieagent)
*Wout(er) = Wouter (Walter(D.)
waa = wouw (dagroofvogel, ook milaan)
De met * aangeduide woorden worden met de Engelse klank [ǝu]uit "coal" of "stone" uitgesproken. De andere met een lange, velare (keel)-aa.
*boud = boud (> bold(En.))
*bout = bout
baa = (ge-)bouw(-en) maar *bousel = bouwsel
braa (wë) = brouw(-en) maar *brousel = brouwsel
daa (wë) = douw(en) (duw(en))
flambaa = flambouw (fakkel)
*fout = fout
gaa = gouw (streek)
*goud = goud (gold(En.)) - gaawe = gouden (> gulden)
haawe = houd(en)
*hout = hout(-en)
haawe = houw(-en) (> bieënhaawer)
aa(wë), oe(ë) = jouw(e)
jaawe = jouwen
juffra = juffrouw (verkorte à)
?? karbouw (Mal. buffel)
?? kersouw (madeliefje Zuidn.)
kaa(wë) =kou(d)(e)
?? landouw (rijtuig)
?? louw (luw, zeelt=vis)
*mout = mout
maa = mouw
raa = rouw
schaa = schouw(-en)
*smout = smout (-ebol)
sluire = sjouwen
spaawe = spouw(en) (>spuwen) *spousel = sp(o)uwsel (braaksel, spuwsel)
*strout = strot (> throat(En.))
*stout = stout
staawe = stouwen
koeër = touw - getaa = (ge-)touw (vb. weefgetouw)
traa(wë) = (ge-, on-, ver-, wan-)trouw(-en)
?? vlouw (drijfnet)
vaa = vouw (fold(En.))
vraa = vrouw
*weewouter = wiewouter (ikke, mondeeke)
*woud = woud (bos, Walt(D.))
*wout = wout (politieagent)
*Wout(er) = Wouter (Walter(D.)
waa = wouw (dagroofvogel, ook milaan)
De met * aangeduide woorden worden met de Engelse klank [ǝu]uit "coal" of "stone" uitgesproken. De andere met een lange, velare (keel)-aa.
maandag 1 juni 2009
Aai en Ui
nen draai
uitspraak AN [a:j]
uitspraak Antw [ɔ:j], [ɔ:ǝ] of [ɔ:]
naargelang tempo en omgevingsfactor
uitspraak [ɑ:j], wat krommenaas aanziet als normaal is verkavelingsvlaams, m.a.w. de invloed van de Brabantse [ɑ:] op het AN. : nl. de verwatering van [a:] -> [ɑ:]die zich hoe langer hoe meer aan het voltrekken is. Articulatieluiheid.
Ik heb nog van de houten regel op mijn kneukels gekregen omdat ik de AN-a: vermoeëste. Ik heb nog les 'dictie' gehad in het middelbaar. Ik ken het onderscheid tussen de lange, Franse, scherpe AN-a àà [a:] en de oa [ɔ:] van het dialect in "draad", die door u een platte a genoemd wordt, door mij een lange o(a) (de verlenging van de o in kot [ɔ], dus koater [ɔ:] (=kater)).
Er is geen fonologisch verschil (ik bedoel emotioneel dan) tussen de dialect-uitspraak van drojke / droike (draadje) en mojs / mois (muis). De volgmedeklinker verschilt: k en s, maar de klinker die er voor staat niet.
Technisch gezien beiden stemloos, maar als velare occlusief en dentale fricatief kunnen ze wel een eigen stempel drukken op de kwaliteit van voorgaande klinker.
Of er een semi-vocaal j of een doffe ǝ geïncorporeerd wordt, heb ik nog niet "uitgevonden" (found out).
uitspraak AN [a:j]
uitspraak Antw [ɔ:j], [ɔ:ǝ] of [ɔ:]
naargelang tempo en omgevingsfactor
uitspraak [ɑ:j], wat krommenaas aanziet als normaal is verkavelingsvlaams, m.a.w. de invloed van de Brabantse [ɑ:] op het AN. : nl. de verwatering van [a:] -> [ɑ:]die zich hoe langer hoe meer aan het voltrekken is. Articulatieluiheid.
Ik heb nog van de houten regel op mijn kneukels gekregen omdat ik de AN-a: vermoeëste. Ik heb nog les 'dictie' gehad in het middelbaar. Ik ken het onderscheid tussen de lange, Franse, scherpe AN-a àà [a:] en de oa [ɔ:] van het dialect in "draad", die door u een platte a genoemd wordt, door mij een lange o(a) (de verlenging van de o in kot [ɔ], dus koater [ɔ:] (=kater)).
Er is geen fonologisch verschil (ik bedoel emotioneel dan) tussen de dialect-uitspraak van drojke / droike (draadje) en mojs / mois (muis). De volgmedeklinker verschilt: k en s, maar de klinker die er voor staat niet.
Technisch gezien beiden stemloos, maar als velare occlusief en dentale fricatief kunnen ze wel een eigen stempel drukken op de kwaliteit van voorgaande klinker.
Of er een semi-vocaal j of een doffe ǝ geïncorporeerd wordt, heb ik nog niet "uitgevonden" (found out).
maandag 25 mei 2009
Naslag, halfklinkers en tussenklanken
Naar aanleiding van de reactie van Krommenaas die een verschil hoort tussen de Antwerpse uitspraak van aai en ui in de woorden draaien, draden en truien [ɔ:jǝ] en draai en trui [ɔ:ǝ], wil ik het hebben over toegevoegde klanken aan basiswoorden en stammen.
Naslag beperkt zich waarschijnlijk niet tot het toevoegen van een doffe e aan een enkelvoudige klinker (monoftong). Een hele resem woorden met oo/o kunnen uitgesproken worden met of zonder naslag, afhankelijk van de snelheid van spreken en de klank die volgt. Kopen en lopen bv. verliezen hun naslag bij verkorting (in de 2e en 3e persoon enk. en 2e mv.) In de overige personen van de presens kan de naslag uitgesproken worden of weggelaten. [lu:pǝ] of [lu:(w)ǝpǝ] naargelang de spreeksnelheid.
Wanneer de medeklinker r volgt is de naslag aangewezen. Als de volgende medeklinker g [x] op het eind van een woord is, valt de naslag soms weg.
In het geval van draai en trui [ɔ:ǝ] wordt geen halfklinker jot [j] uitgesproken. Wanneer het volgende woord begint met een klinker of h, wordt een halfklinker j tussengevoegd [ɔ:j]: welke trui heeft hij aan? wèlkǝ troi èèt ǝm oan?
Als we de ou-klank bekijken in oud, goud, zou, wou, ontdekken we de halfklinker w in de combinatie van [ǝ:u(w)-t] of [œ:u(w)-t].
Tussenklanken (g, j, n, w) worden tussen woorden toegevoegd in welbepaalde klankcontexten. Hij heeft -> a j èè; doe het niet -> doo g et ni; enz.
Naslag beperkt zich waarschijnlijk niet tot het toevoegen van een doffe e aan een enkelvoudige klinker (monoftong). Een hele resem woorden met oo/o kunnen uitgesproken worden met of zonder naslag, afhankelijk van de snelheid van spreken en de klank die volgt. Kopen en lopen bv. verliezen hun naslag bij verkorting (in de 2e en 3e persoon enk. en 2e mv.) In de overige personen van de presens kan de naslag uitgesproken worden of weggelaten. [lu:pǝ] of [lu:(w)ǝpǝ] naargelang de spreeksnelheid.
Wanneer de medeklinker r volgt is de naslag aangewezen. Als de volgende medeklinker g [x] op het eind van een woord is, valt de naslag soms weg.
In het geval van draai en trui [ɔ:ǝ] wordt geen halfklinker jot [j] uitgesproken. Wanneer het volgende woord begint met een klinker of h, wordt een halfklinker j tussengevoegd [ɔ:j]: welke trui heeft hij aan? wèlkǝ troi èèt ǝm oan?
Als we de ou-klank bekijken in oud, goud, zou, wou, ontdekken we de halfklinker w in de combinatie van [ǝ:u(w)-t] of [œ:u(w)-t].
Tussenklanken (g, j, n, w) worden tussen woorden toegevoegd in welbepaalde klankcontexten. Hij heeft -> a j èè; doe het niet -> doo g et ni; enz.
zondag 17 mei 2009
Geletter, geluister en gedacht
Zowel PALA als MO* berichtten over een studiedag op Ufsia over geld met Bernard Lietaer en Fons Verplaetse. Over de limiet-letter chi.
Ook gaan luisteren naar François Houtart in CC Hasselt. Oude, taaie, wijze mensen die wat te vertellen hebben, de laatste over de agro-energie en madness.
ISBN 978 2 87003 508 5
Ed. Couleur livres
Tijdens een surfsessie op het antwoord van Frans Goetghebeur als reactie op de visietekst van Kleurbekennen gevallen met als titel "Op een dag wordt religieuze oorlogsvoering even ondenkbaar als slavernij of kannibalisme".
http://www.kleurbekennen.be/web/kb2/web/01_klb_wie.html
(copieer deze url naar het adresvak in uw bladeraar)
> 30 wereldburgers gaven al hun kijk op onze visietekst p.94-97
Herman Smout "Het Antwerps Dialect"
ISBN 90 02 14156 4
NV. Scriptoria Antwerpen.
Bij het doornemen heb ik me voortdurend herkend in mijn moedertaal, al zijn er her en der onderdelen die mij doen fronsen: surprees (verrassing) en vraagteken. Ik ga ze eens op een rijtje zetten.
Hersens gepijnigd over de Antwerpse ee-tweeklank in keis (kaas), zelfde klank als de naam van de lange door Bobkes geflankeerde winkel-wandelstraat, de Meir, of de koppijn, die we migraine, Mie Grein, noemen.
Ook gaan luisteren naar François Houtart in CC Hasselt. Oude, taaie, wijze mensen die wat te vertellen hebben, de laatste over de agro-energie en madness.
ISBN 978 2 87003 508 5
Ed. Couleur livres
Tijdens een surfsessie op het antwoord van Frans Goetghebeur als reactie op de visietekst van Kleurbekennen gevallen met als titel "Op een dag wordt religieuze oorlogsvoering even ondenkbaar als slavernij of kannibalisme".
http://www.kleurbekennen.be/web/kb2/web/01_klb_wie.html
(copieer deze url naar het adresvak in uw bladeraar)
> 30 wereldburgers gaven al hun kijk op onze visietekst p.94-97
Herman Smout "Het Antwerps Dialect"
ISBN 90 02 14156 4
NV. Scriptoria Antwerpen.
Bij het doornemen heb ik me voortdurend herkend in mijn moedertaal, al zijn er her en der onderdelen die mij doen fronsen: surprees (verrassing) en vraagteken. Ik ga ze eens op een rijtje zetten.
Hersens gepijnigd over de Antwerpse ee-tweeklank in keis (kaas), zelfde klank als de naam van de lange door Bobkes geflankeerde winkel-wandelstraat, de Meir, of de koppijn, die we migraine, Mie Grein, noemen.
zaterdag 16 mei 2009
Voor wie haar soms geweld aandoet
't Is de momèngt oem de dinges oem te droie.
Het verkoavelingsvloms rukt oep. Gelàk às Marc Galle in de joare '60 ongs eederen dàg oem hàlef àcht mè z'n wèngken rongd ongs oeëre sloog, kund heer e grontsje mèèpikke van hoo dat Aàntwààrepe ni mieër klàpt.
Zeg niet ... , maar ...
afprijzen maar soldeere
nen agent maar ne flik, ne wout
alhoewel maar al
(alhoewel dà dà nogal mèèvalt <vs> al valt dà nogal mèè)
anjer maar zjenofel
auto maar roestbàk, kààr
baden maar boie (zee: poetsje boie)
beurt maar toer
bewegen maar moeve
bijna maar bekàn, (ook bekàànst)
boekentas maar kàzàk
boodschappentas maar kàbàs
bord maar taloeër
borst(vrouw) maar tèt of mèm
burgemeester maar burgervoader
centraal station maar middestoase
dagblad maar gàzèt
deken maar sëze
dacht maar docht
eindigen maar stoppe
foetsie maar ribbedebee
gek maar zot
geld maar sèngs, pingping, poeng
hand(en) maar fik(ke)
handtas maar sàkosj
hark maar raaif
harken maar raaive
houden van maar geire zing of geiren hèmme
houden maar haawe
huid maar vèl
indien maar as
kaai, kade maar koi
kachel maar stoof
kijken maar oit oe doppe zing, ston goape
klomp maar blok
kloten maar sjokedaaize
kon maar kost
koopjes maar solde
kruimel(s) maar grummel(s), grummeling(en)
made maar moi
meisje maar màske
metselaar maar mètser
metselen maar mètse
mooi maar schoeën
noemen maar hiete (noome komt van ouver 't woater)
peizen maar dèngke
poetsen maar këse
praten maar klàppe (bv. achterklàp)
de priester maar ne(n)(ongder)pastoeër, dèèke
raam maar vèngster
raden maar roie
roken (sigaar) maar smoeëre, pàffe
sales maar solde (is ook Eng. sell sold)
schoonmaken maar këse
schop maar schup
schop maar sjot
schroevendraaier maar toernevees, turnavees
shoppen maar wingkele, oep trot zèn
slaan maar sloage
slagen (exaam) maar er duir zèn
snel maar ràp
spitten maar spoie
spreken met maar klàppe
stoep maar dërpel
terwijl maar swèngst dà
tijde(n)s maar biengst
tonen maar loate zing
trappe van vgl (overtreffende, vergrotende en stellende)
(bv. grutst(e), grutter, groeët)
tuin maar hof
ui maar àjoin
uitstalraam maar vitrin
vensterbank maar raichel
verdieping maar verdeep of stëze
verraden maar verroie
vlug maar ràp
voetballen maar sjotte
voetpad maar trotwair, lantoeër
voortdurend maar hieël den taid
wang maar koak
weg, zijn we ~ ? maar zèmme wèg?
weg, hij is ~ maar à j is goan ewèè
wrijven maar rëse
zakmes maar pènemès
zeveren maar mëze
zoals maar gelàk dà of gelàk às ipv. zoe w às
Het verkoavelingsvloms rukt oep. Gelàk às Marc Galle in de joare '60 ongs eederen dàg oem hàlef àcht mè z'n wèngken rongd ongs oeëre sloog, kund heer e grontsje mèèpikke van hoo dat Aàntwààrepe ni mieër klàpt.
Zeg niet ... , maar ...
afprijzen maar soldeere
nen agent maar ne flik, ne wout
alhoewel maar al
(alhoewel dà dà nogal mèèvalt <vs> al valt dà nogal mèè)
anjer maar zjenofel
auto maar roestbàk, kààr
baden maar boie (zee: poetsje boie)
beurt maar toer
bewegen maar moeve
bijna maar bekàn, (ook bekàànst)
boekentas maar kàzàk
boodschappentas maar kàbàs
bord maar taloeër
borst(vrouw) maar tèt of mèm
burgemeester maar burgervoader
centraal station maar middestoase
dagblad maar gàzèt
deken maar sëze
dacht maar docht
eindigen maar stoppe
foetsie maar ribbedebee
gek maar zot
geld maar sèngs, pingping, poeng
hand(en) maar fik(ke)
handtas maar sàkosj
hark maar raaif
harken maar raaive
houden van maar geire zing of geiren hèmme
houden maar haawe
huid maar vèl
indien maar as
kaai, kade maar koi
kachel maar stoof
kijken maar oit oe doppe zing, ston goape
klomp maar blok
kloten maar sjokedaaize
kon maar kost
koopjes maar solde
kruimel(s) maar grummel(s), grummeling(en)
made maar moi
meisje maar màske
metselaar maar mètser
metselen maar mètse
mooi maar schoeën
noemen maar hiete (noome komt van ouver 't woater)
peizen maar dèngke
poetsen maar këse
praten maar klàppe (bv. achterklàp)
de priester maar ne(n)(ongder)pastoeër, dèèke
raam maar vèngster
raden maar roie
roken (sigaar) maar smoeëre, pàffe
sales maar solde (is ook Eng. sell sold)
schoonmaken maar këse
schop maar schup
schop maar sjot
schroevendraaier maar toernevees, turnavees
shoppen maar wingkele, oep trot zèn
slaan maar sloage
slagen (exaam) maar er duir zèn
snel maar ràp
spitten maar spoie
spreken met maar klàppe
stoep maar dërpel
terwijl maar swèngst dà
tijde(n)s maar biengst
tonen maar loate zing
trappe van vgl (overtreffende, vergrotende en stellende)
(bv. grutst(e), grutter, groeët)
tuin maar hof
ui maar àjoin
uitstalraam maar vitrin
vensterbank maar raichel
verdieping maar verdeep of stëze
verraden maar verroie
vlug maar ràp
voetballen maar sjotte
voetpad maar trotwair, lantoeër
voortdurend maar hieël den taid
wang maar koak
weg, zijn we ~ ? maar zèmme wèg?
weg, hij is ~ maar à j is goan ewèè
wrijven maar rëse
zakmes maar pènemès
zeveren maar mëze
zoals maar gelàk dà of gelàk às ipv. zoe w às
maandag 20 april 2009
De O - klanken
Toen het Engels nog niet zo allesoverheersend dominant was, lazen de mensen op de vitrien van een winkel of de winkeldeur "English spoken" als "Engelse spoeke", terwijl ze goed wisten dat bedoeld werd dat Engelssprekende klanten ook bediend werden. Nu zie je dat opschrift (bijna) nergens meer.
De lange oo (dubbel of enkel geschreven) wordt in vele Antwerpse woorden als lange oe zonder [u:] of met naslag oeë [u:ǝ]uitgesproken.
"Roeken" (roken: passief = fumer) en "rouke" [rœǝkǝ] (roken = vt van rieken) worden wel op dezelfde manier gespeld in de standaardtaal ("roken"), maar smoeëre (= paffe) is de tweede betekenis van (roken: actief).
"Ha roekt en sigààr" is geen Antwerps, wel "smoeërt" of "paft". Ook Antwerps is "geroekten heiring" en "Ha roekt en hèps in de schaa".
Lange oe zonder [u:] of met naslag oeë [u:ǝ]:
kloten > kloeëte [klu:ǝtǝ]; talloren > taloeëre; kopen > koepe; loper > loeper; (ver)koper > (ver)koeper; kool (groente) > koeël; foor > foeër; moor (waterketel) > moeër; loofboom > loefboeëm; smoren (keukenterm) > smoeëre; rover > roever; hoog > hoeëg; droog > droeg;
dove > doeve; geloven > geloeve; roos > roeës; klooster > kloeëster; storen > stoeëre; koor(d) > koeër; (h)oren > (h)oeëre; boon > boeën; schoon > schoeën; mook (snede vis) > moek; cool - tool - move > moeve (bewegen);
Lange ǝ: of œ: gevolgd door (u)w
boter > bouter (zelfde uitspraak als kabouter); open > oupe; (metaal) koper > kouper; kool (charbon - carbon) > koul; gebroken > gebrouke; doolhof > doulhof; lorejas > lourejas; toren > toure; stoof > stouf; roof (wondkorst) > rouf; komen > koume; tevoren > tevoure; boven > bouve; beloven > belouve; sloten (mv.) > sloute; knook > knouk; gestolen > gestoule; spoor > spour; school > schoul; kloof > klouf; root (rij, reeks) > rout; doken (vt. duiken) > douke; stoken > stouke;
Lange ǝ: of œ:
door > duir; voor(vz. tijd, plaats) > vuir;
De lange oo (dubbel of enkel geschreven) wordt in vele Antwerpse woorden als lange oe zonder [u:] of met naslag oeë [u:ǝ]uitgesproken.
"Roeken" (roken: passief = fumer) en "rouke" [rœǝkǝ] (roken = vt van rieken) worden wel op dezelfde manier gespeld in de standaardtaal ("roken"), maar smoeëre (= paffe) is de tweede betekenis van (roken: actief).
"Ha roekt en sigààr" is geen Antwerps, wel "smoeërt" of "paft". Ook Antwerps is "geroekten heiring" en "Ha roekt en hèps in de schaa".
Lange oe zonder [u:] of met naslag oeë [u:ǝ]:
kloten > kloeëte [klu:ǝtǝ]; talloren > taloeëre; kopen > koepe; loper > loeper; (ver)koper > (ver)koeper; kool (groente) > koeël; foor > foeër; moor (waterketel) > moeër; loofboom > loefboeëm; smoren (keukenterm) > smoeëre; rover > roever; hoog > hoeëg; droog > droeg;
dove > doeve; geloven > geloeve; roos > roeës; klooster > kloeëster; storen > stoeëre; koor(d) > koeër; (h)oren > (h)oeëre; boon > boeën; schoon > schoeën; mook (snede vis) > moek; cool - tool - move > moeve (bewegen);
Lange ǝ: of œ: gevolgd door (u)w
boter > bouter (zelfde uitspraak als kabouter); open > oupe; (metaal) koper > kouper; kool (charbon - carbon) > koul; gebroken > gebrouke; doolhof > doulhof; lorejas > lourejas; toren > toure; stoof > stouf; roof (wondkorst) > rouf; komen > koume; tevoren > tevoure; boven > bouve; beloven > belouve; sloten (mv.) > sloute; knook > knouk; gestolen > gestoule; spoor > spour; school > schoul; kloof > klouf; root (rij, reeks) > rout; doken (vt. duiken) > douke; stoken > stouke;
Lange ǝ: of œ:
door > duir; voor(vz. tijd, plaats) > vuir;
maandag 2 maart 2009
De beste weg voorwaarts
Ik zie geen beste weg voorwaarts. De beste weg is, denk ik, de weg achteruit. Spreek opnieuw dialect tegen uw kind, moeder en vader. Ga naar de dialectklas in uw omgeving om uw dialectkennis bij te spijkeren. Laat uw kind op school omgangstaal leren. En dwing van de wetgever af dat hij wereldtaal (geen Engels, Chinees, Spaans, Portugees of Frans) laat onderwijzen om met de ander in contact te kunnen komen. Laat uw kind een vierde taal leren naar keuze.
Mijn visie
Gij zijt natuurlijk een kind van uw tijd. Ik een oorlogskind van de vorige eeuw.
Ik heb geen honderd of honderden tekens nodig om een spelling op poten te zetten die alle Nederlandse dialecten ondubbelzinnig en benaderend weer kan geven of kan weergeven.
De Concorde heeft in 2003 zijn laatste vlucht gemaakt. Het was een bijna volmaakt, duurzaam vliegtuig. Corrosievrij maar onbetaalbaar hoor ik op de radio zeggen. Onverzadigbaar aan kerosène en onderhoud.
De ID, DS en ook het 2PK-eendje worden door Citroën niet meer gemaakt. Briljante verwezenlijkingen nochtans.
Ondertussen zijn een aantal systemen voor voertuigen tot de limiet geperfectionneerd. Bij Mercedes vind ik voor 41.000€ (1,6 miljoen BEF) de standaarduitvoering:
- Antiblokkeerremsysteem ABS en ASR,
- 4ESP®/4ETS (Elektronisch stabiliteitsprogramma incl. ESP®-aanhangwagenstabilisering, elektronische tractiecontrole),
- Adaptief Dempingssysteem ADS,
- automatische versnellingsbak 7-trapsautomaat 7G-TRONIC,
- Remhulpsysteem BAS,
- Downhill Speed Regulation DSR (automatische remcontrole voor afdalingen),
- Rijlichtassistent,
- Snelheidsregelaar TEMPOMAT met variabele snelheidsbegrenzer SPEEDTRONIC
Deze 'hulpen' helpen niet om het aantal verkeersslachtoffers te doen dalen en de veiligheid te verhogen, ze verhelpen ook de files niet.
Ik heb geleerd dat menselijke systemen onherroepelijk beheerst worden door de Griekse letter chi X, twee kruisende lijnen die een limiet voorstellen. Ga je voorbij de kruising, dan is er geen voordeel meer merkbaar en beginnen de nadelen zich op te stapelen.
Ik denk dat vele van onze systemen gekomen zijn aan de kruising van de twee kruisende lijnen. Is de liberale, neo-liberale eis van de globaliseringseconomie, die "altijd meer" en "competitie" in het vaandel voert, imperatief, imperialistisch noodzakelijk? Moet alles altijd meer geld opbrengen? Ik denk van niet. Ge kunt toch niet altijd meer blijven eten en drinken om meer te kakken. Aan de efficiëntie zijn even goed grenzen. Bepaal ze dan!
Ik heb geen glazen bol om daarin te kijken hoe het met onze communicatie zal gaan over 50 jaar. Als ik de huidige trends bezie, dan wordt het Engels wereldtaal. De onderdanigheid aan de overheersing van het geld dat Engels opdringt, is en blijft trouw aan het gezegde 'Diens brood men eet, diens woord men spreekt'. Wat in deze tijd van communicatiemogelijkheden larie is. Via het internet kunnen mensen zich in een mum van tijd verenigen en actie ondernemen. De democratie van onderuit is perfect mogelijk. Alleen, de mens zelf twijfelt, gelooft niet meer in de andere, kan of wil niet meer bouwen op die andere.
Ik wil liever Esperanto of een andere kunstmatige wereldtaal leren om globaal in contact te komen met de andere. De decision-makers niet. Ik zie in Obama geen Esperanto-spreker, die afstand doet van zijn taal als dominantie-middel en de Amerikaanse kinderen het leren van een kunstmatige wereldtaal oplegt als derde taal. Zolang die superioriteit gevoed wordt tegenover de niet-Engels-machtigen (de don't haves), zal er niets veranderen.
Om terug te komen (relevons les bretelles) op de graad van weergave van klanken. In het IPA wordt onderscheid gemaakt tussen 28 klinkerklanken:
Close(6) Near-close(3) Close-mid(6) Mid(1) Open-mid(6) Near-open(2) Open(4)
gecombineerd met
Front(9) Near- front(2) Central(8) Near- back(1) Back(8)
en waarvan sommigen rounded en anderen unrounded zijn.
Het IPA onderscheidt 69 medeklinkers.
Nasal Plosive Fricative Approximant Trill Tap or Flap
Lateral Fricative Lateral Approximant Lateral Flap
gecombineerd met
Bilabial Labiodental Dental Alveolar Postalveolar Retroflex
Palatal Velar Uvular Pharyngeal Epiglottal Glottal
waarvan er in de Vlaamse dialecten
maximaal een 30-tal medeklinkers en een 20-tal klinkers
relevant zijn voor spellingsweergave.
Dit is vrij ver verwijderd van de honderd(-en) waar u naar verwijst. Ik denk dat een mens die uitgerust is met een doorsnee stem- en gehoor-orgaan in staat moet zijn klanken even goed te leren van een 78-toerenplaat als van een digitale cd of dvd-bron zonder krassen of ruis.
De duizenden verschillen die uitgesproken worden in het "Engels" van Canadees over Amerikaans via Cambridge- en Oxford-English naar Australisch zijn voor de verstaanbaarheid niet relevant. Today Antwerpians like Axel Peleman do distinguish no more the open front and back "a". Wat zou ik me druk maken om het onderscheid dat taalchirurgen maken tussen klankschakeringen! Uw oog ziet ook geen verschil tussen de 256 kleuren die geëxtrapoleerd worden naar 16 777 216 (256 in de 3de macht). Met de twee voeten op de grond blijven en de essentie zien of percipieren.
Waar het met het Nederlands naartoe gaat weet ik niet. Het zal waarschijnlijk één grote eenheidsworst worden, tenzij er een boedelscheiding komt en de Taalunie opgeblazen wordt, wegens niet efficiënt, niet werkzaam. Als Nederland zijn taalfierheid verliest en zich onderschikt aan de Angelsaksheid, zal Nederland Engels als vehiculaire taal gebruiken. Vlaanderen in België zal zijn taalstrijd eerst moeten uitvechten en Frans-onafhankelijk worden voor het zich al dan niet zal onderwerpen aan de Engelse dominantie. Ik zie niet in waarom dat nodig is. De Franse cultuur heeft ook troeven die niet uitgebannen hoeven te worden. Best mogelijk dat Azië getalsmatig de heerschappij van Amerika ondergraaft in een economische guerilla-oorlog. Daar heb ik geen zicht op.
Mijn ideale taalprioriteit is nog steeds: 1. moedertaal (dialect) 2. omgangstaal AN binnen het Nederlands 3. wereldtaal 4. de omringende EU-talen: Engels Duits Frans Spaans 5. Arabisch Chinees Japans.
Ze zou kunnen evolueren naar: 1. moedertaal Vlaams dialect 2. omgangstaal verkavelingsVlaams 3. wereldtaal stop 4. kennismaking met een andere cultuur: voorlopige voorkeur Frans, ...e.a. naar godsvrucht en vermogen.
Ik heb geen honderd of honderden tekens nodig om een spelling op poten te zetten die alle Nederlandse dialecten ondubbelzinnig en benaderend weer kan geven of kan weergeven.
De Concorde heeft in 2003 zijn laatste vlucht gemaakt. Het was een bijna volmaakt, duurzaam vliegtuig. Corrosievrij maar onbetaalbaar hoor ik op de radio zeggen. Onverzadigbaar aan kerosène en onderhoud.
De ID, DS en ook het 2PK-eendje worden door Citroën niet meer gemaakt. Briljante verwezenlijkingen nochtans.
Ondertussen zijn een aantal systemen voor voertuigen tot de limiet geperfectionneerd. Bij Mercedes vind ik voor 41.000€ (1,6 miljoen BEF) de standaarduitvoering:
- Antiblokkeerremsysteem ABS en ASR,
- 4ESP®/4ETS (Elektronisch stabiliteitsprogramma incl. ESP®-aanhangwagenstabilisering, elektronische tractiecontrole),
- Adaptief Dempingssysteem ADS,
- automatische versnellingsbak 7-trapsautomaat 7G-TRONIC,
- Remhulpsysteem BAS,
- Downhill Speed Regulation DSR (automatische remcontrole voor afdalingen),
- Rijlichtassistent,
- Snelheidsregelaar TEMPOMAT met variabele snelheidsbegrenzer SPEEDTRONIC
Deze 'hulpen' helpen niet om het aantal verkeersslachtoffers te doen dalen en de veiligheid te verhogen, ze verhelpen ook de files niet.
Ik heb geleerd dat menselijke systemen onherroepelijk beheerst worden door de Griekse letter chi X, twee kruisende lijnen die een limiet voorstellen. Ga je voorbij de kruising, dan is er geen voordeel meer merkbaar en beginnen de nadelen zich op te stapelen.
Ik denk dat vele van onze systemen gekomen zijn aan de kruising van de twee kruisende lijnen. Is de liberale, neo-liberale eis van de globaliseringseconomie, die "altijd meer" en "competitie" in het vaandel voert, imperatief, imperialistisch noodzakelijk? Moet alles altijd meer geld opbrengen? Ik denk van niet. Ge kunt toch niet altijd meer blijven eten en drinken om meer te kakken. Aan de efficiëntie zijn even goed grenzen. Bepaal ze dan!
Ik heb geen glazen bol om daarin te kijken hoe het met onze communicatie zal gaan over 50 jaar. Als ik de huidige trends bezie, dan wordt het Engels wereldtaal. De onderdanigheid aan de overheersing van het geld dat Engels opdringt, is en blijft trouw aan het gezegde 'Diens brood men eet, diens woord men spreekt'. Wat in deze tijd van communicatiemogelijkheden larie is. Via het internet kunnen mensen zich in een mum van tijd verenigen en actie ondernemen. De democratie van onderuit is perfect mogelijk. Alleen, de mens zelf twijfelt, gelooft niet meer in de andere, kan of wil niet meer bouwen op die andere.
Ik wil liever Esperanto of een andere kunstmatige wereldtaal leren om globaal in contact te komen met de andere. De decision-makers niet. Ik zie in Obama geen Esperanto-spreker, die afstand doet van zijn taal als dominantie-middel en de Amerikaanse kinderen het leren van een kunstmatige wereldtaal oplegt als derde taal. Zolang die superioriteit gevoed wordt tegenover de niet-Engels-machtigen (de don't haves), zal er niets veranderen.
Om terug te komen (relevons les bretelles) op de graad van weergave van klanken. In het IPA wordt onderscheid gemaakt tussen 28 klinkerklanken:
Close(6) Near-close(3) Close-mid(6) Mid(1) Open-mid(6) Near-open(2) Open(4)
gecombineerd met
Front(9) Near- front(2) Central(8) Near- back(1) Back(8)
en waarvan sommigen rounded en anderen unrounded zijn.
Het IPA onderscheidt 69 medeklinkers.
Nasal Plosive Fricative Approximant Trill Tap or Flap
Lateral Fricative Lateral Approximant Lateral Flap
gecombineerd met
Bilabial Labiodental Dental Alveolar Postalveolar Retroflex
Palatal Velar Uvular Pharyngeal Epiglottal Glottal
waarvan er in de Vlaamse dialecten
maximaal een 30-tal medeklinkers en een 20-tal klinkers
relevant zijn voor spellingsweergave.
Dit is vrij ver verwijderd van de honderd(-en) waar u naar verwijst. Ik denk dat een mens die uitgerust is met een doorsnee stem- en gehoor-orgaan in staat moet zijn klanken even goed te leren van een 78-toerenplaat als van een digitale cd of dvd-bron zonder krassen of ruis.
De duizenden verschillen die uitgesproken worden in het "Engels" van Canadees over Amerikaans via Cambridge- en Oxford-English naar Australisch zijn voor de verstaanbaarheid niet relevant. Today Antwerpians like Axel Peleman do distinguish no more the open front and back "a". Wat zou ik me druk maken om het onderscheid dat taalchirurgen maken tussen klankschakeringen! Uw oog ziet ook geen verschil tussen de 256 kleuren die geëxtrapoleerd worden naar 16 777 216 (256 in de 3de macht). Met de twee voeten op de grond blijven en de essentie zien of percipieren.
Waar het met het Nederlands naartoe gaat weet ik niet. Het zal waarschijnlijk één grote eenheidsworst worden, tenzij er een boedelscheiding komt en de Taalunie opgeblazen wordt, wegens niet efficiënt, niet werkzaam. Als Nederland zijn taalfierheid verliest en zich onderschikt aan de Angelsaksheid, zal Nederland Engels als vehiculaire taal gebruiken. Vlaanderen in België zal zijn taalstrijd eerst moeten uitvechten en Frans-onafhankelijk worden voor het zich al dan niet zal onderwerpen aan de Engelse dominantie. Ik zie niet in waarom dat nodig is. De Franse cultuur heeft ook troeven die niet uitgebannen hoeven te worden. Best mogelijk dat Azië getalsmatig de heerschappij van Amerika ondergraaft in een economische guerilla-oorlog. Daar heb ik geen zicht op.
Mijn ideale taalprioriteit is nog steeds: 1. moedertaal (dialect) 2. omgangstaal AN binnen het Nederlands 3. wereldtaal 4. de omringende EU-talen: Engels Duits Frans Spaans 5. Arabisch Chinees Japans.
Ze zou kunnen evolueren naar: 1. moedertaal Vlaams dialect 2. omgangstaal verkavelingsVlaams 3. wereldtaal stop 4. kennismaking met een andere cultuur: voorlopige voorkeur Frans, ...e.a. naar godsvrucht en vermogen.
dinsdag 24 februari 2009
Re: Goed gesproken
(Krommenaas schreef: ) Goed gesproken. Maar wat zie jij eigenlijk als de beste weg voorwaarts?
22 februari 2009 13:21
Het zal mijn tijd nog wel duren. Ik spring over een paar jaar op tram zeven. Ik ben perfect tweetalig Vlaams. Mijn moeder sprak dialect tegen mij tot ik naar de lagere school trok.
Sinds dan is ze haar taal beginnen 'kuisen' en moesten wij van haar 'schoon' spreken. Op school heb ik omgangstaal leren lezen en schrijven met vis, tom, mus.
In het middelbaar is men er niet in geslaagd om mij mijn moedertaal te laten vergeten of af te leren.
In de omgangstaal heb ik feilloos geschakeld van dialect- naar ABN-klanken, van dialect-woordenschat naar het groene boekje van de Taalunie, via de zeg niet... maar ... -strategie. 'Aàntwààreps klàppe' kon en mocht niet meer. Doodzonde (in de twee betekenissen).
Niemand kwam ertegen in opstand. Lees in 'De Culturele repressie' hoe Gerard Walschap het woord voert.
Ik heb geen tweede variant van de (Vlaams-Nederlandse) vehiculaire taal vandoen. Ik ga aan het AN niet nog eens een nieuwe spelling toevoegen - een Vlaamse dan. Ik leer nog liever Esperanto.
Voor mij volstaat het AN dat ik op school geleerd heb als algemene omgangstaal naar niet-Brabantse Nederlands-sprekers. Weinigen in Nederland beheersen AN en begrijpen Vlaams. Ik doe mijn best om Zuid-Afrikaans te verstaan.
Is er niemant tie aan Neterlant turft sechen tat er pehalfe stemlose ook stemheppente meteklinkers pestaan?
Ik ga Antwerps of Deurnes - als dat onderscheid nodig is - spreken tegen mijn jongste kleinkind van drie jaar. De twee oudere zijn te vroeg geboren. Zij moeten het dialect maar buiten en op school in de moedertaalles leren en tijdens de spaarzame momenten waarin we samen zijn.
Ik wil wel werken aan een spelling waarmee alle Vlaamse dialecten kunnen weergegeven worden, gebaseerd op de uitspraak.
22 februari 2009 13:21
Het zal mijn tijd nog wel duren. Ik spring over een paar jaar op tram zeven. Ik ben perfect tweetalig Vlaams. Mijn moeder sprak dialect tegen mij tot ik naar de lagere school trok.
Sinds dan is ze haar taal beginnen 'kuisen' en moesten wij van haar 'schoon' spreken. Op school heb ik omgangstaal leren lezen en schrijven met vis, tom, mus.
In het middelbaar is men er niet in geslaagd om mij mijn moedertaal te laten vergeten of af te leren.
In de omgangstaal heb ik feilloos geschakeld van dialect- naar ABN-klanken, van dialect-woordenschat naar het groene boekje van de Taalunie, via de zeg niet... maar ... -strategie. 'Aàntwààreps klàppe' kon en mocht niet meer. Doodzonde (in de twee betekenissen).
Niemand kwam ertegen in opstand. Lees in 'De Culturele repressie' hoe Gerard Walschap het woord voert.
Ik heb geen tweede variant van de (Vlaams-Nederlandse) vehiculaire taal vandoen. Ik ga aan het AN niet nog eens een nieuwe spelling toevoegen - een Vlaamse dan. Ik leer nog liever Esperanto.
Voor mij volstaat het AN dat ik op school geleerd heb als algemene omgangstaal naar niet-Brabantse Nederlands-sprekers. Weinigen in Nederland beheersen AN en begrijpen Vlaams. Ik doe mijn best om Zuid-Afrikaans te verstaan.
Is er niemant tie aan Neterlant turft sechen tat er pehalfe stemlose ook stemheppente meteklinkers pestaan?
Ik ga Antwerps of Deurnes - als dat onderscheid nodig is - spreken tegen mijn jongste kleinkind van drie jaar. De twee oudere zijn te vroeg geboren. Zij moeten het dialect maar buiten en op school in de moedertaalles leren en tijdens de spaarzame momenten waarin we samen zijn.
Ik wil wel werken aan een spelling waarmee alle Vlaamse dialecten kunnen weergegeven worden, gebaseerd op de uitspraak.
donderdag 12 februari 2009
Gekloe-ët, begot of in 't AN Belazerd en verkocht
Uit de bib geleend en uitgelezen. Het laatste deel van Taal in stad en land over de Belgische dialecten "Belgisch-Limburgs" van de hand van Rob Belemans en Ronny Keulen. Lannoo, Tielt. 2004.
ISBN 90 209 5855 0.
Vraagt één van beide auteurs of misschien allebei zich af op p.87:
[..] Zou het schrijven van een lokaal dialectwoordenboek het gevolg kunnen zijn van een virale infectie die de auteur ervan opgelopen heeft?
[..] Waarom spenderen mensen vaak jarenlang het grootste deel van hun kostbare vrije tijd aan het individueel of in groep verzamelen, beschrijven en te boek stellen van de woordenschat van hun plaatselijke dialect?
[..] Als het waar is dat die plaatselijke woordenboeken in verhoudingsgewijs grote oplagen gemaakt en verkocht worden om vervolgens vooral op de boekenplank van ongeveer ieder lokaal gezin onaangeroerd te blijven staan, wat is dan toch de zin van dit cultuurverschijnsel?
Ze gaven zelf het antwoord al op p.81
[..] Na de Tweede Wereldoorlog werd via de ABN-beweging in Vlaanderen een grootschalig en lange tijd volgehouden actiepunt gemaakt van het talig standaardiseren van de Vlamingen. Alle media - ook de pas opkomende televisie - werden ingeschakeld om de Vlaamse bevolking ervan te doordringen dat de officiële taal van Nederland ook de normtaal van de Vlamingen was en dat het broodnodig was dat iedere Vlaming die ook op aanvaardbare wijze zou spreken. Via onderwijs en media werd de druk op Vlaamse ouders opgevoerd om hun kinderen thuis niet langer in het dialect op te voeden en de verspreiding van de officiële taal louter aan het onderwijs over te laten. Daarbij werd de term Algemeen Beschaafd Nederlands (ABN) niet geschuwd om een maximaal contrast te suggereren met de impliciet als 'onbeschaafd' gebrandmerkte dialecten. Bij deze enigszins machiavellistische strategie en taalplanning kunnen vanuit hedendaags perspectief en inzicht allerlei bedenkingen geformuleerd worden, die echter destijds duidelijk niet aan de orde waren. [..]
Ik geef hierbij mijn persoonlijke indrukken bij de heropleving van de belangstelling voor het dialect, niet alleen bij het samenstellen van woordenboeken en lijsten, ook zangers die brood zien in het dialect en kopers van boeken waarvan de inhoud met dat dialect te maken heeft.
Moedertaal is de taal die met de pap ingelepeld wordt. Als vader een ander moedertaal heeft - want die hèb je - dan wordt de telg tweetalig groot. Die taal of talen die een kind zonder grammatica vastgelegd heeft in zijn taalbrein maakt deel uit van zijn identiteit. Het is een persoonskenmerk. Een kind doet er een aantal jaren over om dat proces tot een goed einde te brengen. Als het schoolrijp is, is de ene helft van zijn taalverwerving een feit. De basisstructuur is gelegd. Daarna komt het lezen en schrijven. Dit deel van de taalverwerving steunt op de gehoorde en gesproken moedertaal van het kind.
Mijn generatie werd geconfronteerd met de afwijzing van de moedertaal als fout. De schuld en de schaamte werd er zo hard ingehamerd dat wij onze kinderen ons dialect niet hebben doorgegeven. Wij zijn "schoon" beginnen spreken, "gekuist". Ik heb geen weet van enig verweer tegen deze manier van doen. We hebben ons door de herdershonden als een kudde schapen laten leiden om te grazen. De elite keek met ergernis neer op diegene die een steek liet vallen.
TV
Joos Florquin startte in 1962, samen met professor Fr. van Coetsem, de TV taalrubriek "Hier spreekt men Nederlands".
In de vroege jaren '70 werden Vlaamse televisiekijkers driemaal per week uitgenodigd in de villa van professor Joos Florquin, die hen samen met het bekvechtende duo Fons Fraeters en Annie Van Avermaet Standaardnederlands bijbracht.
Radio
Marc Galle verwierf bekendheid door zijn "Taalwenken - Voor wie haar soms geweld aandoet" op de BRT-radio van 1965 tot 1976. Elke ochtend hoorde je uit zijn zuinige mond hoe je het niet zegt, en hoe je het dan wel hoort te zeggen. Dat heette toen volksverheffing. Elf jaar lang iedere dag om halfacht voor je naar school fietste. In ’65 is Marc op vraag van zijn vriend Marcel Colla, toenmalig BRT directeur, gestart met een dagelijkse taalkroniek. Nu zou men dat "inheiïng" of "druppelfoltering" noemen.
Kranten
Van 16 maart 1959 tot 5 februari 1960 verscheen de rubriek "Uit de taaltuin" van de hand van Dr. Jan Grauls, die werd opgevolgd door Herman Oosterwijk die op zijn beurt in augustus 1960 overleed.
Vanaf 14 februari 1961 schreef Maarten van Nierop zijn dagelijkse rubriek Taaltuin in De Standaard, Het Nieuwsblad, Het Handelsblad en de Gentenaar. Ze werden later verzameld in boekvorm uitgegeven. Deze "taaltuinen" puilden uit van misprijzen voor alles wat Vlaams was en een onbegrensde verering voor alles wat Nederlands was.
Cultuur
Pas in 1969 verscheen er van de hand van Gerard Walschap een boekje dat de titel droeg "De culturele repressie" dat de trouweloosheid aan het Vlaamse taaleigen aanklaagt. Walschap werd niet gehoord. De Strangers zongen hun eerste liedjes in het AN. Pas in 1960 brachten ze de Sinjorentram uit in dialect. Wannes VandeVelde bracht zijn eerste plaat uit in 1966.
Het was perfect mogelijk om NAAST het dialect een vehiculaire standaardtaal te promoten. Bestaat er een standaard Belgisch-Frans naast het Waals of is de standaardtaal het Frans van de Francophonie uit Parijs, doorspect met een aantal Belgicismen?
Het ABN is als kunstmatige taal verworden tot VerkavelingsVlaams, een conglomeraat van aangevreten Nederlands met invloeden uit de dialecten, in grote mate overheerst door het Brabants, terwijl de authentieke dialecten van de drie grote families met uitsterven bedreigd worden, omdat ze niet op gelijke voet werden behandeld met het ABN. De heropleving van het dialect is voor een groot deel te verklaren als een onderhuidse weerwraak van Limburgers, Vlamingen en Brabanders, die de teloorgang van hun moedertaal alsnog proberen te keren.
De zoektocht naar de taalwortels (roets) van een aantal jongeren is een verzuchting om alsnog voeling te houden met een bedreigde taal, die hun grootouders nog kennen, maar niet als moedertaal hebben doorgegeven aan hun ouders. Om aan dit verwijt te ontkomen wordt tussentaal en dialect in de media toegestaan om de pijn van het verlies te verzachten, met als gevolg dat het nieuwe Belgisch-Vlaams een eenheidsworst wordt, waar niemand om gevraagd heeft en dat velen met een onoverkomelijke frustratie opscheept. Dialectwoordenboeken en -cursussen zijn een doekje voor het bloeden die door een groep doordrijvers gezien worden als een ultieme poging om hun moedertaal te laten overleven.
ISBN 90 209 5855 0.
Vraagt één van beide auteurs of misschien allebei zich af op p.87:
[..] Zou het schrijven van een lokaal dialectwoordenboek het gevolg kunnen zijn van een virale infectie die de auteur ervan opgelopen heeft?
[..] Waarom spenderen mensen vaak jarenlang het grootste deel van hun kostbare vrije tijd aan het individueel of in groep verzamelen, beschrijven en te boek stellen van de woordenschat van hun plaatselijke dialect?
[..] Als het waar is dat die plaatselijke woordenboeken in verhoudingsgewijs grote oplagen gemaakt en verkocht worden om vervolgens vooral op de boekenplank van ongeveer ieder lokaal gezin onaangeroerd te blijven staan, wat is dan toch de zin van dit cultuurverschijnsel?
Ze gaven zelf het antwoord al op p.81
[..] Na de Tweede Wereldoorlog werd via de ABN-beweging in Vlaanderen een grootschalig en lange tijd volgehouden actiepunt gemaakt van het talig standaardiseren van de Vlamingen. Alle media - ook de pas opkomende televisie - werden ingeschakeld om de Vlaamse bevolking ervan te doordringen dat de officiële taal van Nederland ook de normtaal van de Vlamingen was en dat het broodnodig was dat iedere Vlaming die ook op aanvaardbare wijze zou spreken. Via onderwijs en media werd de druk op Vlaamse ouders opgevoerd om hun kinderen thuis niet langer in het dialect op te voeden en de verspreiding van de officiële taal louter aan het onderwijs over te laten. Daarbij werd de term Algemeen Beschaafd Nederlands (ABN) niet geschuwd om een maximaal contrast te suggereren met de impliciet als 'onbeschaafd' gebrandmerkte dialecten. Bij deze enigszins machiavellistische strategie en taalplanning kunnen vanuit hedendaags perspectief en inzicht allerlei bedenkingen geformuleerd worden, die echter destijds duidelijk niet aan de orde waren. [..]
Ik geef hierbij mijn persoonlijke indrukken bij de heropleving van de belangstelling voor het dialect, niet alleen bij het samenstellen van woordenboeken en lijsten, ook zangers die brood zien in het dialect en kopers van boeken waarvan de inhoud met dat dialect te maken heeft.
Moedertaal is de taal die met de pap ingelepeld wordt. Als vader een ander moedertaal heeft - want die hèb je - dan wordt de telg tweetalig groot. Die taal of talen die een kind zonder grammatica vastgelegd heeft in zijn taalbrein maakt deel uit van zijn identiteit. Het is een persoonskenmerk. Een kind doet er een aantal jaren over om dat proces tot een goed einde te brengen. Als het schoolrijp is, is de ene helft van zijn taalverwerving een feit. De basisstructuur is gelegd. Daarna komt het lezen en schrijven. Dit deel van de taalverwerving steunt op de gehoorde en gesproken moedertaal van het kind.
Mijn generatie werd geconfronteerd met de afwijzing van de moedertaal als fout. De schuld en de schaamte werd er zo hard ingehamerd dat wij onze kinderen ons dialect niet hebben doorgegeven. Wij zijn "schoon" beginnen spreken, "gekuist". Ik heb geen weet van enig verweer tegen deze manier van doen. We hebben ons door de herdershonden als een kudde schapen laten leiden om te grazen. De elite keek met ergernis neer op diegene die een steek liet vallen.
TV
Joos Florquin startte in 1962, samen met professor Fr. van Coetsem, de TV taalrubriek "Hier spreekt men Nederlands".
In de vroege jaren '70 werden Vlaamse televisiekijkers driemaal per week uitgenodigd in de villa van professor Joos Florquin, die hen samen met het bekvechtende duo Fons Fraeters en Annie Van Avermaet Standaardnederlands bijbracht.
Radio
Marc Galle verwierf bekendheid door zijn "Taalwenken - Voor wie haar soms geweld aandoet" op de BRT-radio van 1965 tot 1976. Elke ochtend hoorde je uit zijn zuinige mond hoe je het niet zegt, en hoe je het dan wel hoort te zeggen. Dat heette toen volksverheffing. Elf jaar lang iedere dag om halfacht voor je naar school fietste. In ’65 is Marc op vraag van zijn vriend Marcel Colla, toenmalig BRT directeur, gestart met een dagelijkse taalkroniek. Nu zou men dat "inheiïng" of "druppelfoltering" noemen.
Kranten
Van 16 maart 1959 tot 5 februari 1960 verscheen de rubriek "Uit de taaltuin" van de hand van Dr. Jan Grauls, die werd opgevolgd door Herman Oosterwijk die op zijn beurt in augustus 1960 overleed.
Vanaf 14 februari 1961 schreef Maarten van Nierop zijn dagelijkse rubriek Taaltuin in De Standaard, Het Nieuwsblad, Het Handelsblad en de Gentenaar. Ze werden later verzameld in boekvorm uitgegeven. Deze "taaltuinen" puilden uit van misprijzen voor alles wat Vlaams was en een onbegrensde verering voor alles wat Nederlands was.
Cultuur
Pas in 1969 verscheen er van de hand van Gerard Walschap een boekje dat de titel droeg "De culturele repressie" dat de trouweloosheid aan het Vlaamse taaleigen aanklaagt. Walschap werd niet gehoord. De Strangers zongen hun eerste liedjes in het AN. Pas in 1960 brachten ze de Sinjorentram uit in dialect. Wannes VandeVelde bracht zijn eerste plaat uit in 1966.
Het was perfect mogelijk om NAAST het dialect een vehiculaire standaardtaal te promoten. Bestaat er een standaard Belgisch-Frans naast het Waals of is de standaardtaal het Frans van de Francophonie uit Parijs, doorspect met een aantal Belgicismen?
Het ABN is als kunstmatige taal verworden tot VerkavelingsVlaams, een conglomeraat van aangevreten Nederlands met invloeden uit de dialecten, in grote mate overheerst door het Brabants, terwijl de authentieke dialecten van de drie grote families met uitsterven bedreigd worden, omdat ze niet op gelijke voet werden behandeld met het ABN. De heropleving van het dialect is voor een groot deel te verklaren als een onderhuidse weerwraak van Limburgers, Vlamingen en Brabanders, die de teloorgang van hun moedertaal alsnog proberen te keren.
De zoektocht naar de taalwortels (roets) van een aantal jongeren is een verzuchting om alsnog voeling te houden met een bedreigde taal, die hun grootouders nog kennen, maar niet als moedertaal hebben doorgegeven aan hun ouders. Om aan dit verwijt te ontkomen wordt tussentaal en dialect in de media toegestaan om de pijn van het verlies te verzachten, met als gevolg dat het nieuwe Belgisch-Vlaams een eenheidsworst wordt, waar niemand om gevraagd heeft en dat velen met een onoverkomelijke frustratie opscheept. Dialectwoordenboeken en -cursussen zijn een doekje voor het bloeden die door een groep doordrijvers gezien worden als een ultieme poging om hun moedertaal te laten overleven.
dinsdag 6 januari 2009
Foneem-vergelijking
ràp(pe) = 1. bn. snel 2. een manier van zingen
rèppe = ww. snel handelen
roope = ww. luid spreken (roept = verkorte 2e en 3e)
roape = 1. ww. van de grond opnemen 2. mv. wortelgewas
reepe = ovt. van roepen
rieëpe = stroken (stof, leer, papier)
voer = ten voordele van
vër = verkorte vorm van voor
vuir = voor (plaats/tijd) vuir de duir - vuir veer eure
vààr = verwijderd van
vour = ploegstreep
veur = wat in brand staat
vèèr = 1. ga met de boot 2. vogelpluim
voar = niet gewend zijn
veer = cijfer 4
bàk = hoeveelheid bier
biek = eten, voedsel
bèk = vogelmond
boek = leesvoer
boik = verteringsplaats
bèèk = smalle waterloop
buik of (beuk - arch.) boom - houtsoort
bok = man van schaap/geit, turntoestel
bouk(e) = boterham
rèppe = ww. snel handelen
roope = ww. luid spreken (roept = verkorte 2e en 3e)
roape = 1. ww. van de grond opnemen 2. mv. wortelgewas
reepe = ovt. van roepen
rieëpe = stroken (stof, leer, papier)
voer = ten voordele van
vër = verkorte vorm van voor
vuir = voor (plaats/tijd) vuir de duir - vuir veer eure
vààr = verwijderd van
vour = ploegstreep
veur = wat in brand staat
vèèr = 1. ga met de boot 2. vogelpluim
voar = niet gewend zijn
veer = cijfer 4
bàk = hoeveelheid bier
biek = eten, voedsel
bèk = vogelmond
boek = leesvoer
boik = verteringsplaats
bèèk = smalle waterloop
buik of (beuk - arch.) boom - houtsoort
bok = man van schaap/geit, turntoestel
bouk(e) = boterham
Lange of korte oe
Koek blijft koek in het Antwerps. Soep ook soep.
Met snoep is er wel een andere uitspraak, maar geen lange oe. Dat is net zoals bij boer boor geworden, dus snoop.
Omgekeerd wordt oo uitgesproken als lange oe met naslag. Boor wordt boeër. Naslag (een doffe e) kan toegevoegd worden aan alle klinkers om ze langer te maken. Voor de -r is naslag bijna automatisch. Als er snel gesproken wordt, valt de naslag weg.
Op wordt oep en om oem. Er is zelfs een voorzetsel voer dat zonder nadruk verkort tot vër. nem breef voer/vër aa.(Een brief voor u)
Poep en poop is nog een illustratie van het gegeven korte of lange oe.
Met snoep is er wel een andere uitspraak, maar geen lange oe. Dat is net zoals bij boer boor geworden, dus snoop.
Omgekeerd wordt oo uitgesproken als lange oe met naslag. Boor wordt boeër. Naslag (een doffe e) kan toegevoegd worden aan alle klinkers om ze langer te maken. Voor de -r is naslag bijna automatisch. Als er snel gesproken wordt, valt de naslag weg.
Op wordt oep en om oem. Er is zelfs een voorzetsel voer dat zonder nadruk verkort tot vër. nem breef voer/vër aa.(Een brief voor u)
Poep en poop is nog een illustratie van het gegeven korte of lange oe.
maandag 5 januari 2009
Tàànder Aàntwààreps
De bestandsnaam van een blog veranderen is een verregaande ingreep. Voor diegenen die een verbinding met Taender Aentwaereps hadden gemaakt. Mijn verontschuldigingen. Met welk symbool (letterteken) de scherpe Franse àà als lange klinker ook aangegeven wordt, doet eigenlijk niets ter zake. Maar omdat ik de lange aa had voorbehouden voor "bouwen", "gauw", "nu" en "u", maar ook voor ei/ij, was het logisch ze als korte a te gebruiken voor een l. De korte à klank (Frans en scherp) kàt, zàk heeft een lange tegenhanger in kààrek, wààrem.
Maar dat was buiten de waard gerekend, want Blogger neemt geen diacritische tekens aan in bestandsnamen. Vandaar dat deze blog nu alleen oproepbaar is met http://tanderantwerps.blogspot.com/ en niet als tàànderààntwààreps, hoewel deze spelling als nog onbestaand werd bestempeld. Er werd niet bij vermeld dat die bestandsnaam niet aanvaard werd. Eigenmachtig, zonder mijn toestemming heeft Blogger de naam aangepast zoals hij nu is.
En het blijft voor mij als een paal boven water staan dat het letterteken a/aa in een AN woord in de meeste gevallen als een lange tegenhanger van log, kot, mok in het Antwerps loage, koater, moake wordt uitgesproken.
De mand staat klaar in de Twaalfmaandenstraat wordt in het Antwerps
De màànd stoa kleir in de Twèlefmëngdestrot.
Maar dat was buiten de waard gerekend, want Blogger neemt geen diacritische tekens aan in bestandsnamen. Vandaar dat deze blog nu alleen oproepbaar is met http://tanderantwerps.blogspot.com/ en niet als tàànderààntwààreps, hoewel deze spelling als nog onbestaand werd bestempeld. Er werd niet bij vermeld dat die bestandsnaam niet aanvaard werd. Eigenmachtig, zonder mijn toestemming heeft Blogger de naam aangepast zoals hij nu is.
En het blijft voor mij als een paal boven water staan dat het letterteken a/aa in een AN woord in de meeste gevallen als een lange tegenhanger van log, kot, mok in het Antwerps loage, koater, moake wordt uitgesproken.
De mand staat klaar in de Twaalfmaandenstraat wordt in het Antwerps
De màànd stoa kleir in de Twèlefmëngdestrot.
Abonneren op:
Posts (Atom)
