De A-klanken (2) < vs > de letter a/aa

Het go ni ouver d'aa klàànke in 't Aàntwààreps, mor ouver de A-klàànke.

Dëgèène dieë dà goo lëstert, kàn ongderschaid moake tùsse 2 oupen A-klàànke. Den ieëne wërt vàn vuir in de moungd oitgesprouke, den ààndere in de keil.

De kërte vërm vàn dee keil-a hoord' allieën in en gesloute lèttergrèèp, di stopt oep d'Aàntwààrepse èn d'Engelse keil-l gelàk às in 'soep mè ballekes', 'à spèlt vals', 'en dal èn nen dal', 'ne stal', 'e geval', 'zal vàn zulle', enz.

Al d'àànder gesloute lèttergrèèpe hèmmen en schààrepe, Fràànse à gelàk às in 'gemàk', 'in 't zàk zètte', 'dàbbe', 'ràppe', 'de voile wàs oithànge', 'en pànlàt', 'vlàm, dor heddet kot'.

Oitzongdering oep de rèègel:
Dèès Fràànse, schààrepe à hoorde in -ang, -and, -ank, ant, amp, arm; bv. in lang > làànk, mand > màànd, bank > bàànk, want > vàn wàànte wèète, lamp > tèège de lààmp loepe, warm > het wààrëm woater oitvingde;

Oek de -erg, -erk en -erp wërren hetzèlfden oitgesprouken às en schààrepe àà in dwerg > nen dwààrëg, zerk, kerk > de zààrëke oep 't kààrëkhof, èn ontwerp > ongtwààrëp, scherp > schààrëp.

Schit ouver de lànge keil-aa, dee m'hoeëre in wourden met ou(w), au(w) of u(w) èn às ieëste dieël vàn den twieëklàànk ij en ei. bv. vrouw > vraa, klauw > klaa, duwen > daawe èn snijden > snaie, blij > blai, eieren > spèk mè j aire of aare.

Dèès keil-aa is on en oepmàrs bèèzëg in het verkoavelings-vloms en bèèzëg de schààrepe àà te verdrùkke in d'oemgàngstoal, wordà ze d'ieënëge èn normoal oitsproak is.

090615 23:32 =============================================

In 't Antwerps zijn er 2 open a-klanken. Den ene wordt van voor in de mond uitgesproken, den andere vanachter in de keel.

aa, dàt doo(t) zeer. Den doktour vroagt soems: zègd is aa èn dàn zeet hëm in oe keil, swèngst dat hëm mè ne lèèpel oe toeng nor benèèje dout.

Dèès aa hèè ne kërte vërm a. Dien hoord allien in en gesloute lèttergrèèp às er en voil Engelse l volgt. bv. in soep mè ballekes, à spelt vals, nen dal èn en dal, ne stal, e geval, zal vàn zùlle, ènz.

Al d'àànder gesloute lèttergrèèpen hèmmen en schààrepe Frànse à gelàk às in gemàk, zàk, dàbbe en bàbbele, ràppe, de wàs doen, een pànlàt, vlàm, dor eddet kot!

Uitzondering op deze regel: die à wordt langk uitgesproken in een gesloten lettergreep met als laatste letters ng langk dure, nd een mand voor de komisjes, nk op een bank in 't park, mp er zit een vlieg aan de lamp, nt van wanten weten, rm 't warm water uitvinden, rp wandelen in 't park.

Ook de e voor rg, rk, rp wordt met een lange àà uitgesproken: het signaal voor den Antwerpenaar dat 't stinkt of dat iet vies is.
Aà, dà stinkt, stront aan de knikker voor erg, zerk, merk, scherp, werken.

Tegenover de scherpe, lange àà staat dan de lange keel-aa, die geschreven wordt als au(w), ou(w), u(w)
bv. vrouw > vraa, mouwveger > maavèèger, blauw > blaa, gauw > is gaa iet fikse, duwen > daawe, rauw groenten > raa grùngte, nu > naa van aa, dà doo(t) zeer.

Deze aa is haar opgang aan 't maken in de Vlaamse omgangstaal (het verkavelingsvlaams) en dreigt de open, scherpe àà van het AN te verdringen.

De lange keel-aa is ook de eerste klinker van de tweeklank gestipte ij en ei in aire/aare of joeng?, blaa (blij) vàn oe trug te zieng, e glàs wijnazijn, klein maar fijn, twijfelen en weifelen, genen blijf mee weten.

Wat schrijf ik : drei köninge of drij kuininge?

Braaf of grave is een a-klank, graaf is een o-klank.

=============================================

Wie de letter a/aa in de beschaafde omgangtaal - alsof het dialect onbeschaafd zou zijn - vertaald naar het Aàntwààreps heeft een gamma aan klanken nodig.

àà in (mand),
oa in (staat, zowel het ww. als het zn.),
ei(r) in (klaar = helder of gereed),
è in (twaalf),
ë in (maand),
o in (-straat),
a in (stal),
oi in (kade - kaai),
à in (wa(t)),

zie ook Tàànder Aàntwààreps http://tanderantwerps.blogspot.com/2009/01/tnder-antwreps.html