De wèg duir 't Vraibos wàs lààngk. Naa ies leep 'em ongder stoatig geboêmte, wordàt de zon duir 't 'oêg bloadergewèlf 'ènne, lànge stroale schout toet oep de mè' kërt gràs èn mos begrooide grongd; dàn wèr sliengerden 'em tussen 'et diecht kruipel'out, wordà vliengders vàn bloem toet bloem flàdderden èn deuzenden iensèkte vroulek gongzde.
'eer èn doar kroisten àànder poade de wèg duir 't gezèlschàp gevolegd, èn ongs vreengde zouen, on 'unzèleven ouvergeloate, al lààngk verdwoald zèn gewèst ien diên doul'of vàn wèège, stàmmen èn stroikgewàs. Mor de kuinieng vàn 't Vraibos gieng, zongder nen oêgembliek te twaifelen, altëd vëroit. 't Bos wàs z'n domain, 'à kènden 'et toet ien z'n miengste schoil'oeke.
Naa èn dàn zoagen ongs vreengden 'utten oit raaw plààngken èn mè' liêm gevoogd raiswààrek oepgetrokke. Miêstal woare ze gelèège bà oupe plëtsen èn oemgèève duir ne làp bewààrekte grongd. Bà de noaderieng vàn 't gezèlschàp kwoame de bewoêners ien aller'oast gewoapend te vuirschain. Oep en tiêke vàn 'un oepper'oêfd troade ze wèr 'un woênienge bienne.
Aindelek kongdegden 'unne laidsmàn oan, dàt ze nog mor en tweengtegtal bougschuite vàn de zoêm vàn 't bos verwaiderd woare.
" 't Doo me vuil plezeer," mààrekte Jàn oan. "Zoê'n bos iez 'iêl schoên, mor iek zou 'et er nie lààngk ien oit'aawe! Altëd dezèlefde stilte, die boême, die oe belètte te zeeng èn worvàn bloiren 'et leef zonliecht tèègen'aawe! Altëd dà gegongs vàn vleegen èn àànder biêsjes, die oe soems 'iêl brutoal tèège oe koaken of oê nuis snërren, ofwèl 'iêl verroaderlek 'un aige oep oe 'àànd of ien oê nèk nèèrzètten oem oe blood oit te zoige!... Nèè zene, ge muid oe bos 'èmme! Iek verkees d oupe loecht, wordà ge vààr ien 't rongd kunt kaike, wordàt de wiengd oe striêlt èn verkwiekt..."
Plots zwèèg 'em èn kèèk de kuinieng vàn 't Vraibos verwongderd oan. Diên 'od e gebeedend geboar gemokt èn blèèf lësterend stoan.
Ien de vàrte kloengk e verwàrd rumoor, dàd allèngs stààreker weer. Lings èn rèchs zoagde gewoapende mànne tussen 'et geboêmte voêrtaile nor e zèlefde pungt.
"Er iez dor eet guingde," spràk Doukus. "Iek geloêf, dàt er gevochte wërdt."
De kuinieng vàn 't Vraibos kiêrde z'n aige toet Jàn èn spràk mè' gefrongste wèngkbraawe:
"Volegt dèès pàd! 'et brèngt d oe giengder oep de boan nor Klààreke! Wà dà g ongderwèg oek zee, bemooit er oe nie mè', àànders verbuirt d oe lèêve! Voarwèl!"
Noa die waineg geruststèllende wourde verleet 'em 'et gezèlschàp èn ailde vëroit tusse 'et geboêmte, oep de voot duir z'ne màkker gevolegd.
Jàn kèèk ze nen oêgembliek noa, 'olde z'n schaawers oep èn broemde:
"Wà nen onbe'aawe vlèègel! 'à biênt er vàn duir zongder mà den taid te gèèven oem te vroagen, of dàt die bedraigieng gemiênd ies. Iek 'èm groête goestieng oem 'em àchternoa te krossen èn 'em bà z'n lureve te pàkke!"
"Zee giengder ies," reep Doukus. "En vraa te pèêrd èn iên, twiê, drai, veer, vaif roiters. Ze verwèêren 'un aige tèège nen talraiken 'oêp mànne te voot. Ze vluchten 'eer'ènne!"
" 'et Zèn gewies vrèmdeliengen of e jàchtgezèlschàp, duir de leede vàn 't Vraibos oangevalle," miênde Alweenà. "Woare z ien 't oupe vèld, dàn koste z 'un pèêrde de spoure gèèven èn ontkoume. Ien 't bos ontvalt 'un dà vuirdiêl. Zee, de bàndeeten 'èmme dà goo verstoan èn draive de roiters miêr èn miêr 't bos ien. Dee ongelukkege zèn verloure, wànt alle verzèt wërdt duir de leede vàn Willem Stoal'àrt mè' de doêd gestràft."
"Zoê," spràk Jàn bedoard, "dàn ies 't taid dàt die mèngse g'olpe wëre. Gai, Doukus, blèft mè' Schol bà Wànnà èn Alweenà. Ge volegt 'et pad ien giengse riechtieng. Mochte oangevalle wëre, bedeengd oe dàn vàn me zwèêrd; ge zult ouvereges ien Schol ne fliengken 'èleper 'èmme. Ien geval vàn noêd roept of flëte oit al oe màcht! Toet sebeet!"
Noa dee kërte oanbevèèlieng snèlden 'em mè' vlugge sproengen ien de riechtieng vàn de straid.
Aile wà den dàppere joengelieng vëroit. 'et Gezèlschàp duir de bàndeeten oangevallen èn gààns iengesloute, bestoeng, gelàk Alweenà 'et al gezèèd 'od, oit en dàm èn vaif 'iêre. On 'un pràchtege pèêrden èn 'un kostboare kliêdai te oêrdiêle woaren 'et leede vàn 'iêl vërnoame ràng.
Z 'odden 'un aige rongdoem d èèdelvraa geschoard èn verdèèdegden 'un aige mè' 'un lànge dèèges tèège de bosroêvers, dee 'un làngst alle kàànten oemriengden èn mè' knuppels, speesen èn kroismèsse bestokte. Iên vàn de riedders 'od vàn 't oêgembliek, dàt 'em duir z'n gezèlle gedèkt wàs, gebroik gemokt oem z'ne jàcht'ouren te nèèmen èn blees er oep dàt 't duir 't bos wèèrkloengk. Mor bà dà noêdsain verdobbelden oek de woodende pougienge vàn d oanvallers.
Terwail dà' ènegte vàn 'un voêrtgienge de roiters te bestouken èn de pèêrde bà de tuigels grèèpen, 'odden àànder 'un aigen oep de grongd gegoeid èn kroupen oep 'un kneeë voêrt, oep gevaar àf vàn duir d 'oove vàn de staigerende deere getroffe te wëre, oem 'un boigpèèzen ouver te snaie. Dàd oepzèt gelukte gediêltelàk èn wèldraa stërtte drai roiters oep de grongd. Vuir dà z 'un aige kosten oepriechten, weere ze duir tweengteg 'àànde oangegrèèpen èn begon ne wàn'oupege straid, laif oem laif. De twiê àànder roiters 'odde genoeg te doeng oem 'un aige lèêve te verdèèdegen èn woare dus ien d onmuigelàk'àd oem 'un gezèllen of d èèdelvraa 'ulep te beede. De kuinieng vàn 't Vraibos grèèp 't kliêd vàn de dàm al vàst oem 'uir vàn 'uir pèêrd te sluire..."
"Bà de muts vàn me Groetsje!" kloengk er naa en stèm bouven 'et straidrumoor oit. Èn oep 'etzèlefde oêgembliek droeng er ne màn duir den diechten droem vàn d oanvallers. Às moukers rèèzen èn doalde z'n vësten èn tèlkes stërtte der ne roêver nèèr oem nie miêr oep te stoan. Verschriekt stouve d àànder oitiên, mor Jàn - wànt ongs lèèzers zullen 'em al 'èrkènd 'èmme - sproeng 'un àchternoa, pàkte den iêste, diên ongder z'n beraik kwàm, liechtte 'em àz en ploim oem'oeg èn weerp 'em d ouveregen oep 't lijf, zoedà verschiellege vàn de bàndeeten ongder 't sloake vàn painlàke krèèten ouver de grongd rolde.
Èn vriêselek làchend 'èr'oalde Jàn dàzèlefde spèl, roopend:
"Bà de muts vàn me Groetsje! Wàd e kèègelspèl! Wàd e prètteg kèègelspèl!"
Oep miengder taid dàn wai noêdeg 'èmmen oem 'et te vertèllen, wàs de grongd mè' gewongden ouverdèkt.
Wiellem Stoal'àrt 'od ongdertusse 't kliêd vàn d èèdelvraa losgeloate èn sloup mè' oepge'èève kroismès oep Jàn too, mè' 'et dool 'em vàn àchter te trèffe. D èèdelvraa zàg dà èn sloakte ne loide giel. Jàn kiêrde z'n aige oem èn zàg 'et gevoar. Oep 't oêgembliek dà 't wapen al z'n bërst bedraigde, 'eef 'em z'n 'àànd oep èn grèèp, gelàk w 'em vreuger al zoage doeng, de vuirààrem vàn z'nen oanvaller vàst. Diê dee gewèldege pougiengen oem z'n aige los te rukke, mor zoengk aldraa 'oilend vàn pain oep z'n kneeë.
Ongdertussen 'odde d èèdelleeden 'un aige wèr veriênegd èn mokten 'un aige geriêd oem oep 't ouverschot vàn de bàndeeten ien te stërme. Oep dàd oêgembliek verschèène der twiê neef straiders, die de vaiànd ien de rug oanveele: Doukus èn Schol. Naa ontstoeng er ne woare pàneek ongder de mànne vàn 't Vraibos. Ze goeiden 'un woapes wèg, sloogen 'oilend oep de vlucht èn woare wèl'oast tusse 'et geboêmte verdwééne.
Jàn 'od Willem Stoal'àrt nog nie losgeloate. Iên vàn de riedders noaderde mè' oepge'èèven dèègen.
"Den oanlaider vàn de bèngde! M'nen dèègen zal..."
"Oên dèègen zal nieks, 'iêr!" zee Jàn kalem.
"Mor..."
"Diê màn ies maine gevàngene. Iek alliên beslies ouver ze lot!"
"Mor 'à 'èèd 'ongderdmoal den doêd verdeengd!"
"Bèst muigelàk! Messchien wèl deuzend kiêre!" èn z'n aige toet Stoal'àrt wèngdend, voogden 'em dèès too:
"Loept wèg, zoe ràp àz dà ge kunt, èn mokt dà k èngkel oew 'eele zeeng! Voêrt!"
De bàndeet leet 'et 'em gienen twiede kiêr zègge, vloud zoe ràp às 'em kon èn wàs wèldraa oit 'et ziecht.
De dàm wàs ongderwijl vàn 'uir pèêrd gestèègen èn tràd oep Jàn too.
"Dàppere joengelieng," spràk ze, "g 'èt mai èn dèèz 'iêre 'et lèêve gerèd oep en màneer, die neemànd oe kàn noadoeng! Wai bedààngken aa èn zulle dà noêt vergèète. Oew 'àànd, riedder!"
Jàn drukte de toogestouken 'àànd oep z'n gewoên, 'àrtelàke màneer èn ààntwourdde:
"Iek 'èm gedoan, wà dà k noêdeg docht, oem oe zoe ràp muigelek vàn die kèêrels te ontsloage. Eeder 'èè z'n aige màneer vàn straiden, èn ongder ongs gezèè, iek geloêf dàd, ien dèès geval, de main nie vàn de slèchste wàs. Nà, ne riedder zèn ek nie!......"
"Dàn verdeengde gai 'et te zain," spràk de dàm, "wànt g 'èd oe miêr dàn riedderlàk gedroage. - Iez dà nie zoê, 'iêre?" voogde z er bai, 'uir aige toet 'uir gevoleg wèngdend.
"Oa, joa, 'oêg'àd!" verkloarde z iênstèmmeg èn kwoame buirteliengs Jàn z'n 'àànd drukke.
"Zoên doad verdeengd en vërstelàke beloênieng," gieng de dàm voêrt.
"Màdàm," spràk Jàn, "toeng dà k oe ter 'ulep kwàm, dèè iek alliên, wà dàd eeder, die giene làmmelieng ies, ien main plëts zou gedoan 'èmme: m'n pliecht. Iek 'oof dus nie beloênd te wëre. Ouvereges, 'et wàs gie zwoar wààrek, wànt iek zwiêt er nie iêns vàn!"
Oit eederen ààndere mongd zou dee verkloarieng àz en gewèldege groêtsproak gekloengken 'èmme; mor Jàn zèè 'et zoe iênvoudeg-nateurlàk, èn kèèk de dàm èn d èèdelleede derbai zoê onbeschroumd oan, dàt er gien vàn 'un oep 't dèngkbèld kwàm, dàt er, vànwèège Jàn, iênege aigen-oepzètterai ien 't spèl kost zèn.
"Iek 'oêr gèère zoê 'n toal," vervolegde de dàm, ongze vreengd mè' wèlgevallen oankaikend. "Ze vollèèdegt 'et dèngkbèld, dà k mà al ouver oe kàràkter gevërmd 'od! Wèt toch, joengelieng, dà k gewoên zèn eederiên voer m'ne wil te zeeng boige."
" 't Kàn woar zèn, medàm, èn iek geloêf 'et, mor iek 'èm oek ne wil! Wànniêr dà k dèngk gelaik t 'èmme, dàn kàn neemànd mà doeng toogèève! èn dàd ies 'eer 'et geval, medàm."
D èèdelleede kèèke de sprèèker mè' zoê 'n verboazieng oan, dàt 'em onwillekuireg begost te làche. De dàm, vààr vàn der ouver ontstèmd te zèn, strèkte 'uir 'àànd nor Jàn oit èn verkloarde:
"Main 'iêre, wee zóê 'ààndelen kàn èn zóê sprèèke dààreft, ies ne màn!" èn 'uir aige toet Jàn wèngdend gieng ze voêrt:
"Iek drieng nie lànger oan. Wà dà k oe wèl verzeuk oan te nèèmen, ies dèèze rieng. 'à iez oe nie en beloênieng, mor wèl en 'èrienneriengspàànd on de vroume doad, dee gà 'eer verriecht 'èt."
Bà dee wourde nàm ze ne kostboare zèègelrieng vàn 'uire veenger èn stàk 'em on Jàn z'ne pienk, wànt voer d àànder veengers wàs 'em nàteurlàk nie groêt genoeg.
"Diê rieng," vervolegde ze, "zal oe geluk baibrènge."
"'oodà, medàm?"
"Mochte oeit ien ongelèègen'àd verkiêren èn 'ulep be'oove, woar dà g oe oek beviengdt oep 't grongdgebeed vàn den 'àrtog vàn Boergongdië, dàn 'oofde diê rieng mor on d ouverhèède te toênen èn te zègge, wee dàt 'em oe gàf."
"Gai goft mai diê rieng, medàm, dà wèèt ek. Mor wee dà gai zè, dà wèèt ek nie!......"
Oep dàd oêgembliek kloengk er 'ourengeschal duir 't bos èn kwàm er nen talraike jàchtstoot diechterbai. Vàn vuir rèè ne roiter, oep ne veuregen 'èngst gezèète. Z'n kliêdai wàs nie zoeziêr mè' goud gestiekt of mè' bongtwààrek verseerd àz die vàn de miêste vàn z'n volgelienge. 'à Wàs mieddelmoateg vàn gestalte, 'od nen diekke kop èn en onbevalleg oiterlàk. Mor ien z'n geboaren èn ien z'nen oêgoepslàg làg er eet, dàt de miêster verreed. Bà 't zeeng vàn de doeien èn gewongde kon 'em ne krèèt vàn ontstèltenis nie ongderdrukke.
Terwail dà' 'em vàn ze pèêrd sproeng, leep de dàm oep 'em too èn 'od dernoa en toamelàk lààngk ongder'oud mè' 'em. Ze sproake nie 'àrd genoeg oem duir Jàn èn de zaine verstoan te wëre, mor on de geboare vàn de dàm te zeeng, koste ze wèl roie, wà dà ze vertèlde.
Aindelàk wàs 't gesprèk geaindegd. De vërnoamen 'iêr tràd vëroit, kèèk Jàn mè' duirdriengendem bliek oan èn spràk:
"Joengelieng, gai 'èt main gemoalien èn dèèz 'iêren 'et lèêve gerèd!"
"Dàd ies zoê, 'iêr."
"Iek dààngk oe dorvoer, riedder!"
"Èèdelen 'iêr," spràk Jàn gliemlàchend, "iek 'oêr wèl, dà ge mai nie kènt, àànders zoude, èève good às medàm 'et derstràk dèè, mai nie voer ne riedder nèème."
"Iek wèèt wà dà k zèg, riedder!"
"Iek oek, 'iêr!"
"Oê noam?"
"Jàn zongder Vriês!"
Den èèdelmàn gieng ne stàp àchteroit, terwail dà' ongder d oemstàànders e gemoempel vàn verboazieng oepstèèg.
"Gai noemd oe Jàn zongder Vriês?" reep den èèdelmàn mè' gefrongste wèngkbraawe.
"Joa 'iêr!"
"Zoê! èn wee zèn ekiek dàn?"
"Dà wèèt ek nie, 'iêr. 't Iez den iêste kiêr, dà kiek oe zeeng."
"Dàn zal ek 'et oe zègge! Iek zèn Jàn zongder Vriês!"
"Gai oek? Naa, dàn zèn der twiê! Wèl," reep Jàn, z'n aige plots vuir z'n oêfd sloagend, "wèl, bà de muts vàn me Groetsje, dàn zèdde gai Jàn zongder Vriês, den 'àrtog vàn Boergongdië, ouver wee dà k al zoevuil wongdere deenge g'oêrd 'èm! Dàt doo me plezeer! Ieke, iek zèn Jàn zongder Vriês oit 'et Kràbbestrotsje ien Ààntwààrepe, de klainzuing vàn Mooder Nèèltsje!"
Den 'àrtog kroiste z'n ààremen ouver z'n bërst èn kèèk de klainzuing vàn Mooder Nèèltsje lààngk èn schààrep oan.
Naa kwàm d 'àrtogien tussembaide èn spràk:
"M'nen èèdele gemoal, iek èn dèèz 'iêre, die oêggetoige zèn gewèst, kunne bevèstegen, dàd ongze rèdder volkoumen 't rècht 'èè z'n aige Jàn zongder Vriês te noome! Wai woaren oemriengd duir miêr dàn 'ongderd gewoapende bàndeete; 'ai wàs alliên èn mor gewoapend mè' z'nen dolek, diên 'em nie iêns oit de schèède g'old 'èè. Zeed oem oe 'ènne èn tèlt de liechoame, die 'eer oep de grongd liegge..."
"G' ouverdrijft, medàm," ongderbràk Jàn. Dee 'iêre dor èn oek m'ne màkker Doukus èn ongzem brààve Schol 'èmme dàpper mèègedon!"
"Dàd ies wèl woar," reep d 'àrtogien, "mor zongder aa be'oêrde wà oep dèèzen oêgembliek nie miêr toet de lèêvende!"
"Zoe ies 't, 'iêr 'àrtog," bevèstegde de bedoolde èèdelleede.
Den 'àrtog wèngde z'n aige toet Jàn èn vervolegde:
"Ge zèt dus vàn Ààntwààrepe?"
"Joa."
"Èn ge stàmd àf vàn?......"
"Iek zèn de klainzuing vàn Mooder Nèèltsje oit 'et Kràbbestrotsje."
"Mor oe vader èn oe mooder?"
"Dee 'èm ek noêt gekènd."
"Mè' wèlek dool èdde gà Ààntwààrepe verloate?"
"Oem raik te wëre!"
"Ge bemient dus 'et gèld?"
"Iek? Voer mezèlve bekruin iek er mà volstrèkt nie oem. 'et Ies èngkel voer me leef Groetsje, 'iêr 'àrtog! Iek wil 'uir ien uiren aawen dàg nieks loaten ontbèère, wà dà g'oe mè' gèld kund oanschàffe! Toeng dà k 'uir verleet, 'èm ek 'uir beloufd raik trug te kiêren, èn naa zèn ek oep zeuk nor raikdoem!"
Bà 'et 'oêre vàn dee nàïeve verkloarieng begonnen ènege vàn de oemstàànders stil te làchen. Jàn bemààrekte dà, frongste z'n wèngsbraawen èn vroog draigend:
"Ies 't mè' mai dà ge làcht, 'iêre? Nèmd oe dàn ien àcht, wànt iek 'èm nog noêt en belèèdegieng ongestràft geloate!"
Ènegte vàn d 'iêre brochten 'un 'àànd on 'un zwèêrd èn kwoame woodend vëroit, mor nen tournegem bliek vàn den 'àrtog dèè 'un trugdainze.
"Diê joengelieng 'èè gelaik," spràk 'em strèng. "Wàt 'em dor zoe iênvoudeg ien ongekungstelde bewourdienge vertèlde, weer 'em iengegèève duir z'n 'àrt! èn ge làcht nie mè' wà dà 't 'àrt zèè vàn 'un, vàn wee z'n bèld 'et ien ziech droagt!......"
"Dus, wai, èèdelleede vàn gooien 'oize, muige duir nen onèèdele knoap ge'ound wëre?" bromde iên vàn de 'iêre 'àrd genoeg oem duir den 'àrtog èn d 'àrtogien g'oêrd te wëre.
Dee lèste wiesselde nem bliek vàn verstàànd'oudieng mè' 'uire gemoal, noaderde toet Jàn èn flësterden 'em too:
"Kneelt nèèr, dàppere joengelieng, d 'àrtogien vàn Boergongdië verzeuk 'et oe."
"Kneele, medàm, iek......"
"Ge'oêrzomt, kiengd, wànt der god eet gebuire, dàd oe grutmooder vuil plezeer zal doeng!"
"Voer me Groetsje? Oa, dàn gèêre," flësterde Jàn èn kneelde nèèr.
Den 'àrtog toug naa ze zwèêrd oit de schèède, rokte drai kiêre mè' 't plàt Jàn z'n schaawer oan èn spràk oep plèchtegen toên:
"Wai, Jàn, 'àrtog vàn Boergongdië, groaf vàn Nevèr, Àrtwà èn Vloandere, wille beloêne den onschàtboaren diengst on ongs 'ois bewèèze duir Jàn vàn Ààntwààrepe, on weens dàpper'àd wai 't lèêve vàn ongs geleefde gemoalien dàànke! Stoa riedder oep, Jàn zongder Vriês vàn Ààntwààrepe, 'iêr vàn Stràziêle!"
Jàn stoeng rècht. Den 'àrtog oem'èlsden 'em, kiêrde z'n aige toet ze gevoleg èn gieng voêrt, terwail dàt 'em z'n oêfd ontbloêtte:
"'iêre, groot mè' mai riedder Jàn, 'iêr vàn Stràziêle!"
D' oanwèèzegen ontdèkten 'un aigen èn bougen allemol vuir Jàn, diê dor bewèègeloês stoeng, nie wèètend, of 'em wokten of droomde. Mor naa spràk d 'àrtogien, die on z'n zai geblèève wàs:
"Riedder Jàn, den 'àrtog 'èèd oe dàpper'àd beloênd; iek oep main buirt, wil ien aa en èèven èèdel geveul beloêne: oe kiengderleefde! Doroem schènk iek oe oit m'n bezongder schàtkiest deuzend gaawe stoivers..."
"Medàm!..."
"Ongderbrèkt mà nie, riedder! Dà' fortoin zal oe ien stoat stèllen oe groêtmooder 'iêl gelukkeg te moake."
"Oa, me Groetsje! 'oo Spaiteg dà' ze nie 'eer ies! Mevraa d 'àrtogien, iek dààngk oe voer 't geluk, dà ge mà verschàft! Men'iêr den 'àrtog, iek dààngk oe voer de iêr, die ge mà 'èd oangedoan! Às ek, oep main buirt, aa nen diengst kàn bewaize, dàn 'oofde gai 'et mor te zègge, zene! We zèn gedraie ter aa beschiekkieng!"
"Gedraie, zègde?" vroog den 'àrtog verwongderd.
"Wèlzèèker! Iek, Doukus èn Schol! Komd 'eer, Doukus, èn gai oek, Schol!
De gewèèzen 'àrder, tràd vëroit, gevolegd duir z'ne veervootege màkker.
"Main'iêr den 'àrtog, dèèz iez Doukus. 'à Ies m'ne liêrlieng èn vreengd. Vreuger wàs 'em nem bliêke, zwàkke kèêrel, èn vriêsàchteg gelàk 'nen 'oas! Iek 'èm 'ne màn vàn 'em gemokt, diê vàn gie klai gerucht vervèêrd ies. 'à 'ee leef èn lèèd mè' mai gediêld; iek zal de belofte, dee dà' k 'em gedoan 'èm, kunne vervulle."
"Wàffer 'n belofte, riedder?"
" 'em vrai te koêpe, zoegaa dà' k raik zou zèn!"
"Diê kèêrel verdeengt 'ne vraie màn te zèn," spràk naa d 'àrtogien. "Iek 'èm gezeeng, 'oo dàd 'ai èn diên 'ongd de bàndeeten ien de rug oanveelen, al'oowèl die zèèker miêr dàn 'ongderd màn stààrek woare!"
"Dàn 'èèt 'em z'n vrai'àd mè' zwèêrdsloage verouverd," ààntwourdde den 'àrtog, diê bepoald ien en gooie loim verkiêrde. "Van 'èèden àf ies 'em vrai!"
"Vrai! Iek zèn vrai màn!" jeubelde Doukus. "Lèêve den 'àrtog! Lèêve d 'àrtogien!......" Vervolegens leep 'em nor z'ne vreengd, grèèp z'n twiê 'àànde, schudde ze ien d 'oêgste ontroorieng èn reep:
"Dàd alles 'èm ek on aa te dààngke! Iek zal 'et noêt vergèète!"
Jàn kèèk z'ne vreengd mè' stroalendem bliek oan èn ààntwourdde:
"Iek diêl oe vruigd, Doukus, èn zèn fiêr ouver aa!"
Noa z'ne vreengd oem'èlsd t 'èmme leep Doukus, joichend nor Alweenà èn 'uir mooder, die, stil wiênend vàn oandoonieng, oep iênegen àfstàànd 'et toniêl baiwoênde.
Jàn 'od ongderwail Schol bà 'em geroope, lee z'n 'àànd oep diê z'ne gewèldege kop èn spràk:
"Dèèze, m'nen dàrde moat, ies Schol! Traawer, stààreker èn moodeger biêst loept er nie ongder de zon. 'à Verstoat al, wà' g 'em zègt èn à miest alliên de sproak. Zjust gelàk wai ducht 'em nieks èn neemànd. Zee, al veràànderden al de boême vàn dèès bos ien gewoapende vaiànde, mè' ongs draië zoue wai ze verdèlegen!"
"Zoê mè' oe bloêt 'àànde?" vroog iên vàn de 'iêren oep ongeloêvegen toên.
"Dàd 'àngt er vàn àf," ààntwourdde Jàn bedoard. "E woape zou ouvereges rap gevongde zèn!" Dà zèggend kèèk 'em rongdoem 'em, zàg 'ne joengem boêm vàn nen ààrem diek, leep er nortoo, pàkten 'em mè' twiê 'àànde vàst èn bràk 'em zongder schainboare moeite oep twiê plëtsen duir, zoedàt 'em 'n sourt vàn knots bekwàm, zoe lààngk às z'n aige liechom.
"Zeed, 'iêre, mè' zoê 'ne knuppel zou 'et wèl goan!" Bà dee wourde zwoiden 'm dem boêmstàm verschillende kiêren ien 'ne krieng rongd z'ne kop, gelàk 'ne schààremer mè' z'nen dèègen e ràd sloagt.
Dèès bewais vàn z'n boitegemiêne kràcht weer oep loide krèète vàn verboazeeng ont'oald.
Den 'àrtog lèè z'n 'àànd oep Jàn z'n schaawer.
"Riedder, wilde gai ien mainen diengst trèède? Iek zal oe miênege gelèègen'àd verschàffe oem oe kràcht ten toên te spraie!"
" 'iêr 'àrtog, iek 'èm oe dërstràk gevroagd, of dà' k oe nie dèèzen of gèènen diengst kost bewaize!"
"Àwèl, dà' kunde! D' Èngelsen 'èmmen 'un aige ien Slois genèsteld. Ge kunt mà 'èlepe, ze der oit te verdraive."
"Dà' zal ek," reep Jàn, "èn Doukus èn Schol zullen 'èlepe!"
" 'iêl goo, riedder vàn Stràziêle. Iek 'èm oe wourd èn verwàcht oe vàndoag ien Dieksmoide. M'n ge'aimschraivers zullen ongderwail oew oadelbreeven ien geriêd'àd brènge, beneffes de vraibreeven voer oê moat. Voarwèl!"
Den 'àrtog, d 'àrtogien èn 'un volegelienge stèègen ien 't zoadel, verleeten 'et bos èn verdwèènen al rap ien en stofwolek, duir d 'oove vàn de pèêrden oepgejoagd.
'eer èn doar kroisten àànder poade de wèg duir 't gezèlschàp gevolegd, èn ongs vreengde zouen, on 'unzèleven ouvergeloate, al lààngk verdwoald zèn gewèst ien diên doul'of vàn wèège, stàmmen èn stroikgewàs. Mor de kuinieng vàn 't Vraibos gieng, zongder nen oêgembliek te twaifelen, altëd vëroit. 't Bos wàs z'n domain, 'à kènden 'et toet ien z'n miengste schoil'oeke.
Naa èn dàn zoagen ongs vreengden 'utten oit raaw plààngken èn mè' liêm gevoogd raiswààrek oepgetrokke. Miêstal woare ze gelèège bà oupe plëtsen èn oemgèève duir ne làp bewààrekte grongd. Bà de noaderieng vàn 't gezèlschàp kwoame de bewoêners ien aller'oast gewoapend te vuirschain. Oep en tiêke vàn 'un oepper'oêfd troade ze wèr 'un woênienge bienne.
Aindelek kongdegden 'unne laidsmàn oan, dàt ze nog mor en tweengtegtal bougschuite vàn de zoêm vàn 't bos verwaiderd woare.
" 't Doo me vuil plezeer," mààrekte Jàn oan. "Zoê'n bos iez 'iêl schoên, mor iek zou 'et er nie lààngk ien oit'aawe! Altëd dezèlefde stilte, die boême, die oe belètte te zeeng èn worvàn bloiren 'et leef zonliecht tèègen'aawe! Altëd dà gegongs vàn vleegen èn àànder biêsjes, die oe soems 'iêl brutoal tèège oe koaken of oê nuis snërren, ofwèl 'iêl verroaderlek 'un aige oep oe 'àànd of ien oê nèk nèèrzètten oem oe blood oit te zoige!... Nèè zene, ge muid oe bos 'èmme! Iek verkees d oupe loecht, wordà ge vààr ien 't rongd kunt kaike, wordàt de wiengd oe striêlt èn verkwiekt..."
Plots zwèèg 'em èn kèèk de kuinieng vàn 't Vraibos verwongderd oan. Diên 'od e gebeedend geboar gemokt èn blèèf lësterend stoan.
Ien de vàrte kloengk e verwàrd rumoor, dàd allèngs stààreker weer. Lings èn rèchs zoagde gewoapende mànne tussen 'et geboêmte voêrtaile nor e zèlefde pungt.
"Er iez dor eet guingde," spràk Doukus. "Iek geloêf, dàt er gevochte wërdt."
De kuinieng vàn 't Vraibos kiêrde z'n aige toet Jàn èn spràk mè' gefrongste wèngkbraawe:
"Volegt dèès pàd! 'et brèngt d oe giengder oep de boan nor Klààreke! Wà dà g ongderwèg oek zee, bemooit er oe nie mè', àànders verbuirt d oe lèêve! Voarwèl!"
Noa die waineg geruststèllende wourde verleet 'em 'et gezèlschàp èn ailde vëroit tusse 'et geboêmte, oep de voot duir z'ne màkker gevolegd.
Jàn kèèk ze nen oêgembliek noa, 'olde z'n schaawers oep èn broemde:
"Wà nen onbe'aawe vlèègel! 'à biênt er vàn duir zongder mà den taid te gèèven oem te vroagen, of dàt die bedraigieng gemiênd ies. Iek 'èm groête goestieng oem 'em àchternoa te krossen èn 'em bà z'n lureve te pàkke!"
"Zee giengder ies," reep Doukus. "En vraa te pèêrd èn iên, twiê, drai, veer, vaif roiters. Ze verwèêren 'un aige tèège nen talraiken 'oêp mànne te voot. Ze vluchten 'eer'ènne!"
" 'et Zèn gewies vrèmdeliengen of e jàchtgezèlschàp, duir de leede vàn 't Vraibos oangevalle," miênde Alweenà. "Woare z ien 't oupe vèld, dàn koste z 'un pèêrde de spoure gèèven èn ontkoume. Ien 't bos ontvalt 'un dà vuirdiêl. Zee, de bàndeeten 'èmme dà goo verstoan èn draive de roiters miêr èn miêr 't bos ien. Dee ongelukkege zèn verloure, wànt alle verzèt wërdt duir de leede vàn Willem Stoal'àrt mè' de doêd gestràft."
"Zoê," spràk Jàn bedoard, "dàn ies 't taid dàt die mèngse g'olpe wëre. Gai, Doukus, blèft mè' Schol bà Wànnà èn Alweenà. Ge volegt 'et pad ien giengse riechtieng. Mochte oangevalle wëre, bedeengd oe dàn vàn me zwèêrd; ge zult ouvereges ien Schol ne fliengken 'èleper 'èmme. Ien geval vàn noêd roept of flëte oit al oe màcht! Toet sebeet!"
Noa dee kërte oanbevèèlieng snèlden 'em mè' vlugge sproengen ien de riechtieng vàn de straid.
Aile wà den dàppere joengelieng vëroit. 'et Gezèlschàp duir de bàndeeten oangevallen èn gààns iengesloute, bestoeng, gelàk Alweenà 'et al gezèèd 'od, oit en dàm èn vaif 'iêre. On 'un pràchtege pèêrden èn 'un kostboare kliêdai te oêrdiêle woaren 'et leede vàn 'iêl vërnoame ràng.
Z 'odden 'un aige rongdoem d èèdelvraa geschoard èn verdèèdegden 'un aige mè' 'un lànge dèèges tèège de bosroêvers, dee 'un làngst alle kàànten oemriengden èn mè' knuppels, speesen èn kroismèsse bestokte. Iên vàn de riedders 'od vàn 't oêgembliek, dàt 'em duir z'n gezèlle gedèkt wàs, gebroik gemokt oem z'ne jàcht'ouren te nèèmen èn blees er oep dàt 't duir 't bos wèèrkloengk. Mor bà dà noêdsain verdobbelden oek de woodende pougienge vàn d oanvallers.
Terwail dà' ènegte vàn 'un voêrtgienge de roiters te bestouken èn de pèêrde bà de tuigels grèèpen, 'odden àànder 'un aigen oep de grongd gegoeid èn kroupen oep 'un kneeë voêrt, oep gevaar àf vàn duir d 'oove vàn de staigerende deere getroffe te wëre, oem 'un boigpèèzen ouver te snaie. Dàd oepzèt gelukte gediêltelàk èn wèldraa stërtte drai roiters oep de grongd. Vuir dà z 'un aige kosten oepriechten, weere ze duir tweengteg 'àànde oangegrèèpen èn begon ne wàn'oupege straid, laif oem laif. De twiê àànder roiters 'odde genoeg te doeng oem 'un aige lèêve te verdèèdegen èn woare dus ien d onmuigelàk'àd oem 'un gezèllen of d èèdelvraa 'ulep te beede. De kuinieng vàn 't Vraibos grèèp 't kliêd vàn de dàm al vàst oem 'uir vàn 'uir pèêrd te sluire..."
"Bà de muts vàn me Groetsje!" kloengk er naa en stèm bouven 'et straidrumoor oit. Èn oep 'etzèlefde oêgembliek droeng er ne màn duir den diechten droem vàn d oanvallers. Às moukers rèèzen èn doalde z'n vësten èn tèlkes stërtte der ne roêver nèèr oem nie miêr oep te stoan. Verschriekt stouve d àànder oitiên, mor Jàn - wànt ongs lèèzers zullen 'em al 'èrkènd 'èmme - sproeng 'un àchternoa, pàkte den iêste, diên ongder z'n beraik kwàm, liechtte 'em àz en ploim oem'oeg èn weerp 'em d ouveregen oep 't lijf, zoedà verschiellege vàn de bàndeeten ongder 't sloake vàn painlàke krèèten ouver de grongd rolde.
Èn vriêselek làchend 'èr'oalde Jàn dàzèlefde spèl, roopend:
"Bà de muts vàn me Groetsje! Wàd e kèègelspèl! Wàd e prètteg kèègelspèl!"
Oep miengder taid dàn wai noêdeg 'èmmen oem 'et te vertèllen, wàs de grongd mè' gewongden ouverdèkt.
Wiellem Stoal'àrt 'od ongdertusse 't kliêd vàn d èèdelvraa losgeloate èn sloup mè' oepge'èève kroismès oep Jàn too, mè' 'et dool 'em vàn àchter te trèffe. D èèdelvraa zàg dà èn sloakte ne loide giel. Jàn kiêrde z'n aige oem èn zàg 'et gevoar. Oep 't oêgembliek dà 't wapen al z'n bërst bedraigde, 'eef 'em z'n 'àànd oep èn grèèp, gelàk w 'em vreuger al zoage doeng, de vuirààrem vàn z'nen oanvaller vàst. Diê dee gewèldege pougiengen oem z'n aige los te rukke, mor zoengk aldraa 'oilend vàn pain oep z'n kneeë.
Ongdertussen 'odde d èèdelleeden 'un aige wèr veriênegd èn mokten 'un aige geriêd oem oep 't ouverschot vàn de bàndeeten ien te stërme. Oep dàd oêgembliek verschèène der twiê neef straiders, die de vaiànd ien de rug oanveele: Doukus èn Schol. Naa ontstoeng er ne woare pàneek ongder de mànne vàn 't Vraibos. Ze goeiden 'un woapes wèg, sloogen 'oilend oep de vlucht èn woare wèl'oast tusse 'et geboêmte verdwééne.
Jàn 'od Willem Stoal'àrt nog nie losgeloate. Iên vàn de riedders noaderde mè' oepge'èèven dèègen.
"Den oanlaider vàn de bèngde! M'nen dèègen zal..."
"Oên dèègen zal nieks, 'iêr!" zee Jàn kalem.
"Mor..."
"Diê màn ies maine gevàngene. Iek alliên beslies ouver ze lot!"
"Mor 'à 'èèd 'ongderdmoal den doêd verdeengd!"
"Bèst muigelàk! Messchien wèl deuzend kiêre!" èn z'n aige toet Stoal'àrt wèngdend, voogden 'em dèès too:
"Loept wèg, zoe ràp àz dà ge kunt, èn mokt dà k èngkel oew 'eele zeeng! Voêrt!"
De bàndeet leet 'et 'em gienen twiede kiêr zègge, vloud zoe ràp às 'em kon èn wàs wèldraa oit 'et ziecht.
De dàm wàs ongderwijl vàn 'uir pèêrd gestèègen èn tràd oep Jàn too.
"Dàppere joengelieng," spràk ze, "g 'èt mai èn dèèz 'iêre 'et lèêve gerèd oep en màneer, die neemànd oe kàn noadoeng! Wai bedààngken aa èn zulle dà noêt vergèète. Oew 'àànd, riedder!"
Jàn drukte de toogestouken 'àànd oep z'n gewoên, 'àrtelàke màneer èn ààntwourdde:
"Iek 'èm gedoan, wà dà k noêdeg docht, oem oe zoe ràp muigelek vàn die kèêrels te ontsloage. Eeder 'èè z'n aige màneer vàn straiden, èn ongder ongs gezèè, iek geloêf dàd, ien dèès geval, de main nie vàn de slèchste wàs. Nà, ne riedder zèn ek nie!......"
"Dàn verdeengde gai 'et te zain," spràk de dàm, "wànt g 'èd oe miêr dàn riedderlàk gedroage. - Iez dà nie zoê, 'iêre?" voogde z er bai, 'uir aige toet 'uir gevoleg wèngdend.
"Oa, joa, 'oêg'àd!" verkloarde z iênstèmmeg èn kwoame buirteliengs Jàn z'n 'àànd drukke.
"Zoên doad verdeengd en vërstelàke beloênieng," gieng de dàm voêrt.
"Màdàm," spràk Jàn, "toeng dà k oe ter 'ulep kwàm, dèè iek alliên, wà dàd eeder, die giene làmmelieng ies, ien main plëts zou gedoan 'èmme: m'n pliecht. Iek 'oof dus nie beloênd te wëre. Ouvereges, 'et wàs gie zwoar wààrek, wànt iek zwiêt er nie iêns vàn!"
Oit eederen ààndere mongd zou dee verkloarieng àz en gewèldege groêtsproak gekloengken 'èmme; mor Jàn zèè 'et zoe iênvoudeg-nateurlàk, èn kèèk de dàm èn d èèdelleede derbai zoê onbeschroumd oan, dàt er gien vàn 'un oep 't dèngkbèld kwàm, dàt er, vànwèège Jàn, iênege aigen-oepzètterai ien 't spèl kost zèn.
"Iek 'oêr gèère zoê 'n toal," vervolegde de dàm, ongze vreengd mè' wèlgevallen oankaikend. "Ze vollèèdegt 'et dèngkbèld, dà k mà al ouver oe kàràkter gevërmd 'od! Wèt toch, joengelieng, dà k gewoên zèn eederiên voer m'ne wil te zeeng boige."
" 't Kàn woar zèn, medàm, èn iek geloêf 'et, mor iek 'èm oek ne wil! Wànniêr dà k dèngk gelaik t 'èmme, dàn kàn neemànd mà doeng toogèève! èn dàd ies 'eer 'et geval, medàm."
D èèdelleede kèèke de sprèèker mè' zoê 'n verboazieng oan, dàt 'em onwillekuireg begost te làche. De dàm, vààr vàn der ouver ontstèmd te zèn, strèkte 'uir 'àànd nor Jàn oit èn verkloarde:
"Main 'iêre, wee zóê 'ààndelen kàn èn zóê sprèèke dààreft, ies ne màn!" èn 'uir aige toet Jàn wèngdend gieng ze voêrt:
"Iek drieng nie lànger oan. Wà dà k oe wèl verzeuk oan te nèèmen, ies dèèze rieng. 'à iez oe nie en beloênieng, mor wèl en 'èrienneriengspàànd on de vroume doad, dee gà 'eer verriecht 'èt."
Bà dee wourde nàm ze ne kostboare zèègelrieng vàn 'uire veenger èn stàk 'em on Jàn z'ne pienk, wànt voer d àànder veengers wàs 'em nàteurlàk nie groêt genoeg.
"Diê rieng," vervolegde ze, "zal oe geluk baibrènge."
"'oodà, medàm?"
"Mochte oeit ien ongelèègen'àd verkiêren èn 'ulep be'oove, woar dà g oe oek beviengdt oep 't grongdgebeed vàn den 'àrtog vàn Boergongdië, dàn 'oofde diê rieng mor on d ouverhèède te toênen èn te zègge, wee dàt 'em oe gàf."
"Gai goft mai diê rieng, medàm, dà wèèt ek. Mor wee dà gai zè, dà wèèt ek nie!......"
Oep dàd oêgembliek kloengk er 'ourengeschal duir 't bos èn kwàm er nen talraike jàchtstoot diechterbai. Vàn vuir rèè ne roiter, oep ne veuregen 'èngst gezèète. Z'n kliêdai wàs nie zoeziêr mè' goud gestiekt of mè' bongtwààrek verseerd àz die vàn de miêste vàn z'n volgelienge. 'à Wàs mieddelmoateg vàn gestalte, 'od nen diekke kop èn en onbevalleg oiterlàk. Mor ien z'n geboaren èn ien z'nen oêgoepslàg làg er eet, dàt de miêster verreed. Bà 't zeeng vàn de doeien èn gewongde kon 'em ne krèèt vàn ontstèltenis nie ongderdrukke.
Terwail dà' 'em vàn ze pèêrd sproeng, leep de dàm oep 'em too èn 'od dernoa en toamelàk lààngk ongder'oud mè' 'em. Ze sproake nie 'àrd genoeg oem duir Jàn èn de zaine verstoan te wëre, mor on de geboare vàn de dàm te zeeng, koste ze wèl roie, wà dà ze vertèlde.
Aindelàk wàs 't gesprèk geaindegd. De vërnoamen 'iêr tràd vëroit, kèèk Jàn mè' duirdriengendem bliek oan èn spràk:
"Joengelieng, gai 'èt main gemoalien èn dèèz 'iêren 'et lèêve gerèd!"
"Dàd ies zoê, 'iêr."
"Iek dààngk oe dorvoer, riedder!"
"Èèdelen 'iêr," spràk Jàn gliemlàchend, "iek 'oêr wèl, dà ge mai nie kènt, àànders zoude, èève good às medàm 'et derstràk dèè, mai nie voer ne riedder nèème."
"Iek wèèt wà dà k zèg, riedder!"
"Iek oek, 'iêr!"
"Oê noam?"
"Jàn zongder Vriês!"
Den èèdelmàn gieng ne stàp àchteroit, terwail dà' ongder d oemstàànders e gemoempel vàn verboazieng oepstèèg.
"Gai noemd oe Jàn zongder Vriês?" reep den èèdelmàn mè' gefrongste wèngkbraawe.
"Joa 'iêr!"
"Zoê! èn wee zèn ekiek dàn?"
"Dà wèèt ek nie, 'iêr. 't Iez den iêste kiêr, dà kiek oe zeeng."
"Dàn zal ek 'et oe zègge! Iek zèn Jàn zongder Vriês!"
"Gai oek? Naa, dàn zèn der twiê! Wèl," reep Jàn, z'n aige plots vuir z'n oêfd sloagend, "wèl, bà de muts vàn me Groetsje, dàn zèdde gai Jàn zongder Vriês, den 'àrtog vàn Boergongdië, ouver wee dà k al zoevuil wongdere deenge g'oêrd 'èm! Dàt doo me plezeer! Ieke, iek zèn Jàn zongder Vriês oit 'et Kràbbestrotsje ien Ààntwààrepe, de klainzuing vàn Mooder Nèèltsje!"
Den 'àrtog kroiste z'n ààremen ouver z'n bërst èn kèèk de klainzuing vàn Mooder Nèèltsje lààngk èn schààrep oan.
Naa kwàm d 'àrtogien tussembaide èn spràk:
"M'nen èèdele gemoal, iek èn dèèz 'iêre, die oêggetoige zèn gewèst, kunne bevèstegen, dàd ongze rèdder volkoumen 't rècht 'èè z'n aige Jàn zongder Vriês te noome! Wai woaren oemriengd duir miêr dàn 'ongderd gewoapende bàndeete; 'ai wàs alliên èn mor gewoapend mè' z'nen dolek, diên 'em nie iêns oit de schèède g'old 'èè. Zeed oem oe 'ènne èn tèlt de liechoame, die 'eer oep de grongd liegge..."
"G' ouverdrijft, medàm," ongderbràk Jàn. Dee 'iêre dor èn oek m'ne màkker Doukus èn ongzem brààve Schol 'èmme dàpper mèègedon!"
"Dàd ies wèl woar," reep d 'àrtogien, "mor zongder aa be'oêrde wà oep dèèzen oêgembliek nie miêr toet de lèêvende!"
"Zoe ies 't, 'iêr 'àrtog," bevèstegde de bedoolde èèdelleede.
Den 'àrtog wèngde z'n aige toet Jàn èn vervolegde:
"Ge zèt dus vàn Ààntwààrepe?"
"Joa."
"Èn ge stàmd àf vàn?......"
"Iek zèn de klainzuing vàn Mooder Nèèltsje oit 'et Kràbbestrotsje."
"Mor oe vader èn oe mooder?"
"Dee 'èm ek noêt gekènd."
"Mè' wèlek dool èdde gà Ààntwààrepe verloate?"
"Oem raik te wëre!"
"Ge bemient dus 'et gèld?"
"Iek? Voer mezèlve bekruin iek er mà volstrèkt nie oem. 'et Ies èngkel voer me leef Groetsje, 'iêr 'àrtog! Iek wil 'uir ien uiren aawen dàg nieks loaten ontbèère, wà dà g'oe mè' gèld kund oanschàffe! Toeng dà k 'uir verleet, 'èm ek 'uir beloufd raik trug te kiêren, èn naa zèn ek oep zeuk nor raikdoem!"
Bà 'et 'oêre vàn dee nàïeve verkloarieng begonnen ènege vàn de oemstàànders stil te làchen. Jàn bemààrekte dà, frongste z'n wèngsbraawen èn vroog draigend:
"Ies 't mè' mai dà ge làcht, 'iêre? Nèmd oe dàn ien àcht, wànt iek 'èm nog noêt en belèèdegieng ongestràft geloate!"
Ènegte vàn d 'iêre brochten 'un 'àànd on 'un zwèêrd èn kwoame woodend vëroit, mor nen tournegem bliek vàn den 'àrtog dèè 'un trugdainze.
"Diê joengelieng 'èè gelaik," spràk 'em strèng. "Wàt 'em dor zoe iênvoudeg ien ongekungstelde bewourdienge vertèlde, weer 'em iengegèève duir z'n 'àrt! èn ge làcht nie mè' wà dà 't 'àrt zèè vàn 'un, vàn wee z'n bèld 'et ien ziech droagt!......"
"Dus, wai, èèdelleede vàn gooien 'oize, muige duir nen onèèdele knoap ge'ound wëre?" bromde iên vàn de 'iêre 'àrd genoeg oem duir den 'àrtog èn d 'àrtogien g'oêrd te wëre.
Dee lèste wiesselde nem bliek vàn verstàànd'oudieng mè' 'uire gemoal, noaderde toet Jàn èn flësterden 'em too:
"Kneelt nèèr, dàppere joengelieng, d 'àrtogien vàn Boergongdië verzeuk 'et oe."
"Kneele, medàm, iek......"
"Ge'oêrzomt, kiengd, wànt der god eet gebuire, dàd oe grutmooder vuil plezeer zal doeng!"
"Voer me Groetsje? Oa, dàn gèêre," flësterde Jàn èn kneelde nèèr.
Den 'àrtog toug naa ze zwèêrd oit de schèède, rokte drai kiêre mè' 't plàt Jàn z'n schaawer oan èn spràk oep plèchtegen toên:
"Wai, Jàn, 'àrtog vàn Boergongdië, groaf vàn Nevèr, Àrtwà èn Vloandere, wille beloêne den onschàtboaren diengst on ongs 'ois bewèèze duir Jàn vàn Ààntwààrepe, on weens dàpper'àd wai 't lèêve vàn ongs geleefde gemoalien dàànke! Stoa riedder oep, Jàn zongder Vriês vàn Ààntwààrepe, 'iêr vàn Stràziêle!"
Jàn stoeng rècht. Den 'àrtog oem'èlsden 'em, kiêrde z'n aige toet ze gevoleg èn gieng voêrt, terwail dàt 'em z'n oêfd ontbloêtte:
"'iêre, groot mè' mai riedder Jàn, 'iêr vàn Stràziêle!"
D' oanwèèzegen ontdèkten 'un aigen èn bougen allemol vuir Jàn, diê dor bewèègeloês stoeng, nie wèètend, of 'em wokten of droomde. Mor naa spràk d 'àrtogien, die on z'n zai geblèève wàs:
"Riedder Jàn, den 'àrtog 'èèd oe dàpper'àd beloênd; iek oep main buirt, wil ien aa en èèven èèdel geveul beloêne: oe kiengderleefde! Doroem schènk iek oe oit m'n bezongder schàtkiest deuzend gaawe stoivers..."
"Medàm!..."
"Ongderbrèkt mà nie, riedder! Dà' fortoin zal oe ien stoat stèllen oe groêtmooder 'iêl gelukkeg te moake."
"Oa, me Groetsje! 'oo Spaiteg dà' ze nie 'eer ies! Mevraa d 'àrtogien, iek dààngk oe voer 't geluk, dà ge mà verschàft! Men'iêr den 'àrtog, iek dààngk oe voer de iêr, die ge mà 'èd oangedoan! Às ek, oep main buirt, aa nen diengst kàn bewaize, dàn 'oofde gai 'et mor te zègge, zene! We zèn gedraie ter aa beschiekkieng!"
"Gedraie, zègde?" vroog den 'àrtog verwongderd.
"Wèlzèèker! Iek, Doukus èn Schol! Komd 'eer, Doukus, èn gai oek, Schol!
De gewèèzen 'àrder, tràd vëroit, gevolegd duir z'ne veervootege màkker.
"Main'iêr den 'àrtog, dèèz iez Doukus. 'à Ies m'ne liêrlieng èn vreengd. Vreuger wàs 'em nem bliêke, zwàkke kèêrel, èn vriêsàchteg gelàk 'nen 'oas! Iek 'èm 'ne màn vàn 'em gemokt, diê vàn gie klai gerucht vervèêrd ies. 'à 'ee leef èn lèèd mè' mai gediêld; iek zal de belofte, dee dà' k 'em gedoan 'èm, kunne vervulle."
"Wàffer 'n belofte, riedder?"
" 'em vrai te koêpe, zoegaa dà' k raik zou zèn!"
"Diê kèêrel verdeengt 'ne vraie màn te zèn," spràk naa d 'àrtogien. "Iek 'èm gezeeng, 'oo dàd 'ai èn diên 'ongd de bàndeeten ien de rug oanveelen, al'oowèl die zèèker miêr dàn 'ongderd màn stààrek woare!"
"Dàn 'èèt 'em z'n vrai'àd mè' zwèêrdsloage verouverd," ààntwourdde den 'àrtog, diê bepoald ien en gooie loim verkiêrde. "Van 'èèden àf ies 'em vrai!"
"Vrai! Iek zèn vrai màn!" jeubelde Doukus. "Lèêve den 'àrtog! Lèêve d 'àrtogien!......" Vervolegens leep 'em nor z'ne vreengd, grèèp z'n twiê 'àànde, schudde ze ien d 'oêgste ontroorieng èn reep:
"Dàd alles 'èm ek on aa te dààngke! Iek zal 'et noêt vergèète!"
Jàn kèèk z'ne vreengd mè' stroalendem bliek oan èn ààntwourdde:
"Iek diêl oe vruigd, Doukus, èn zèn fiêr ouver aa!"
Noa z'ne vreengd oem'èlsd t 'èmme leep Doukus, joichend nor Alweenà èn 'uir mooder, die, stil wiênend vàn oandoonieng, oep iênegen àfstàànd 'et toniêl baiwoênde.
Jàn 'od ongderwail Schol bà 'em geroope, lee z'n 'àànd oep diê z'ne gewèldege kop èn spràk:
"Dèèze, m'nen dàrde moat, ies Schol! Traawer, stààreker èn moodeger biêst loept er nie ongder de zon. 'à Verstoat al, wà' g 'em zègt èn à miest alliên de sproak. Zjust gelàk wai ducht 'em nieks èn neemànd. Zee, al veràànderden al de boême vàn dèès bos ien gewoapende vaiànde, mè' ongs draië zoue wai ze verdèlegen!"
"Zoê mè' oe bloêt 'àànde?" vroog iên vàn de 'iêren oep ongeloêvegen toên.
"Dàd 'àngt er vàn àf," ààntwourdde Jàn bedoard. "E woape zou ouvereges rap gevongde zèn!" Dà zèggend kèèk 'em rongdoem 'em, zàg 'ne joengem boêm vàn nen ààrem diek, leep er nortoo, pàkten 'em mè' twiê 'àànde vàst èn bràk 'em zongder schainboare moeite oep twiê plëtsen duir, zoedàt 'em 'n sourt vàn knots bekwàm, zoe lààngk às z'n aige liechom.
"Zeed, 'iêre, mè' zoê 'ne knuppel zou 'et wèl goan!" Bà dee wourde zwoiden 'm dem boêmstàm verschillende kiêren ien 'ne krieng rongd z'ne kop, gelàk 'ne schààremer mè' z'nen dèègen e ràd sloagt.
Dèès bewais vàn z'n boitegemiêne kràcht weer oep loide krèète vàn verboazeeng ont'oald.
Den 'àrtog lèè z'n 'àànd oep Jàn z'n schaawer.
"Riedder, wilde gai ien mainen diengst trèède? Iek zal oe miênege gelèègen'àd verschàffe oem oe kràcht ten toên te spraie!"
" 'iêr 'àrtog, iek 'èm oe dërstràk gevroagd, of dà' k oe nie dèèzen of gèènen diengst kost bewaize!"
"Àwèl, dà' kunde! D' Èngelsen 'èmmen 'un aige ien Slois genèsteld. Ge kunt mà 'èlepe, ze der oit te verdraive."
"Dà' zal ek," reep Jàn, "èn Doukus èn Schol zullen 'èlepe!"
" 'iêl goo, riedder vàn Stràziêle. Iek 'èm oe wourd èn verwàcht oe vàndoag ien Dieksmoide. M'n ge'aimschraivers zullen ongderwail oew oadelbreeven ien geriêd'àd brènge, beneffes de vraibreeven voer oê moat. Voarwèl!"
Den 'àrtog, d 'àrtogien èn 'un volegelienge stèègen ien 't zoadel, verleeten 'et bos èn verdwèènen al rap ien en stofwolek, duir d 'oove vàn de pèêrden oepgejoagd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten