Darde baibelver'oal: Simson èn Delila

(Richters 13-16)

Vanheir dèèje d'Israèleete wa' da' slecht is in d'oêge van Gotten'iêre. Doroem lèèverden 'A ze fiêrteg joar laangk ouver on de Filistaine.

Oep zèèkeren dag verschèèn der 'nen èngel on de vraa van Manou-ach, dee nog noêt e kingd-t-'od gekrège:
- "Ge zult zwanger wërre èn 'ne zuing oep de wèèreld zètte. Ginne wain ne miêr èn gin onrain èète. Ge mui z'n 'oar ni knippe, want 'a zal as 'nazirèèër on God gewaid zèn."

De vraa boarde 'ne zuing èn ze noemden 'em Simson. (Da's jouds voer 'zonnig') De joenge grooide gelak as koêl.

Oep 'ne kiêr goeng Simson nor Timna. Doar veel z'n oêg oep e Filistains maske. Vroem tois vertèlden 'em dat 'em e Filistains maske-n-'od gezieng èn dat 'em mè' 'uir zou wille traawe.

Woroep da' z'n aawers zèèje: "Ge zou bèèter mè' e maske van ongs aige volk traawe."

Mor da' wou 'em ni. "Ik zieng ze gèère." aantwourdde Simson. Z'n aawers 'odde ni in 't snëtje, da' Gotten'iêre plannen 'od mè' 'em oem de Filistaine dèè voer de momèngt dem boas woaren in Israèl, boite te zweeren.

Simson goeng mè ze voader èn ze mooder oep wèg nor Timna oem d' 'aand van 't maske te vroage. Ongderwèg, as 'em e plaske wou doong in de waingorde, kwam er oepiêns 'ne liêw breullend oep 'em af. Toeng krèèg 'em voer den iêste kiêr de kracht van bouven in ze laif. Mè z'n bloêt' 'aande verschuirden 'em de liêw persees ofda' 't e gaitembokske was.

'A rèpten er mè gi wourd ouver tèège z'n aawers. Ze goenge voert nor 't maske èn ze veel 'em nog altëd in de smoak.

Ni vuil loater dèè 'em de rais nog is ouver, naa oem 'uir toet vraa te nèème. Ongderwèg wou 'em nog is nor den dooje liêw gon zieng. In 't kadoaver 'od-t-er 'ne zwaarem beeje 'ne nèst gemokt èn der zat huining in. Mè z'n bloêt' 'aanden 'olden 'em den uining deroit èn gaf er oek van t' èète on z'n aawers.

Ze voader goeng nor 't 'ois van 't maske. Simson gaf dor e fiêst. Noa de kennismoaking weere daarteg joenge gaste oitgekouze oem nor de fiêst te koumen.

Simson zèè tèègen 'un: "Ik gon olle e grëtsel vuirlègge. As golle binne de zèève doage van dèès fiêst d'oeplossing kènt, dan krègde golle alle daarteg e stèl ongder- èn bouvekliêre van mai. As ge 't ni vingt, dan kraa kik daartig stèllen ongder- èn bouvekliêre van olle."

"Afgesprouken!" aantwourdde ze. "Lot mor 'oêre."

Toeng zèè Simson: "'t Is staarek èn 't verslingdt altaid, naa lèèt er e moal van zeuteg'ad in."

Noa drai doage 'odde ze d'oeplossing nog ni gevongde. Doroem zèèje z' oep de virden dag tèège Simson z'n vraa: "Gai moet oê man oemklappen oem ongs d'oeplossing van ze grëtsel te vertèlle, aanders stèèke w'ollen 'ois im braand. Wa' dèngkte golle wèl? 'Edde golle ongs soems oitgenoêdegd oem ongs te loaten afdokke?"

Oep de zèèvesten dag verklapten 'em d'oplossing on ze vrouke, oemda' z' 'em 'iêl den taid 'od verwèète dat 'em 'uir ni gèère zag. En zai vertèlden 't duir on 'uir stadsgenoute.

Oep diê zèèvesten dag, vlak vuir zongsongdergaangk, stèlde dee on Simson de wèèrvroag:
Wa' zou er zeuter zèn dan huining
En staareker dan de liêwekuining?

"Joajoa," zèè Simson, "gollen èt mè main vèèrs geploogd, aanders woar der noêt ni achter gekoume."

De kracht van de giêst leep wèr duir ze laif en 'a goeng nor Askelon èn 'à mokte dor daarteg man af, nam 'un kliêre mèè en gaf ze on de valsspèèlers.

'A was zoe kwoad dat 'em vroem nor 't 'ois van ze voader goeng. Z'n vraa weer on 'en aander gegèève.

Ni laangk dornoa, in de zoumer, as den taaref raip was, wou Simson z'n vraa bezeuke, mor de voader waigerde da'.

- "Ik was er van ouvertoigd da' ge niks nimmer van 'uir moest 'èmme. Doroem 'èm 'k z' on 'n aander gegèève."

'A goeng wèg èn 'a doecht ba z'n aige: "Ik zal ze kraige, dee Filistaine! Dèèze kiêr valt ma niks te verwaite."

'A strikte drai'ongderd vossen èn 'a lèè fakkels kleir. De vosse bongd 'em twiê on twiê oniên, altëd mè 'ne fakkel dertusse. Toeng stak 'em de fakkels oan èn steurde de vosse de kourevèlde van de Filistainen in. Zoê stak 'm alles in de fik, ni alliên de koureschouven èn 't koure da' nog oep den akker stong, mar oek de waingorden èn d'olaifgorde.

As ze derachter kwoame, da' Simson 't gedoan 'od, oemda' ze schoêvoader 'em z'n vraa 'od afgepakt èn 'uir on en aander 'od gegèève, stoake ze ze kot in braand èn ai èn z'n dochter blèève derin.

Dor gon 'k 'et ni ba loate zèè Simson. Wroak èn wèèrwroak. En 'a sloog er ongenoadeg oep los èn mokte talloêze slachtoffers.

Doroep veele de Filistaine Judèèa binne oem Simson te zeuken èn oep te pakke. Me willen 'em betold zètte wa' dat 'em ongs 'èè-d-oangedoan.

Toeng goenge drai deuzend Judèèërs nor 't rots'ol van Simson. "Ge wèt toch dat de Filistainen 'iêr dem boas zèn. Me gon oe oitlèèvere. Me bingden oe vast, mor me zullen oe ni doêd-t-doong."

Zoe gezèè, zoe gedoan. En ze broechten 'em nor Lechi, wor da' de Filistaine joichend oep 'em afstëremde.

Dan kwam de kracht van bouve wèr ouver 'em èn mè 'en èèzelskoak, di dor oep de grongd lag 'èèt 'em er deuzend doêdgesloage.

En 'a 'od groêten dërst. "Gotten'iêre, moet 'k 'iêr in de woestain na krepèère èn toch nog in d' 'aande valle van dee onbesnèèjene?" Mor Gotten'iêre leet in de koem van 't dal ba Lechi 't jaard oupebarste èn der kwam woater oit. 'A droengk ervan en 'a kwam trug oep krachte.

Nog twingteg joar 'èè Simson der rechter gewèst.

Oep 'ne kiêr was Simson in Gaza. 'A 'od z'n oêg loate vallen oep e maske van plezeer èn 'a goeng ba 'uir no binne. D'inwoêners van Gaza kwoame derachter dat 'em in 't stad was èn ba de stadspoêrt heelen 'en oantal manne 'un aige kleir oem 'em t' ouvermiêstere. Miêr dèèje ze diê nacht nog ni. Zoe gaa as 't licht wërdt, moake m' 'em e kopke klèngder.

Mor Simson sleep ni langer dan putteke nacht, toeng stoeng 'em oep. On de stadspoêrt gekoume, pakten 'em de twiê duirposte vast, rukte ze los mè duire èn sloitbalk èn al. 'A pakte 't 'iêl geval oep z'n schoeft èn droog 'et wèg, 'iêlemol nor iên van de baaregtoppe tèègenouver Hèèbron.

'En tèdsje loater begon Simson 'en verhouding mè' 'en vraa oit 't Sorèkdal, 'en zèèkere Delila.

De stadsvërste boaje 'uir èleks èllefhongderd sjèkkel zilver, as ze zou te wèète koume, woar da' z'n gewèldëge kracht schoil goa èn wat er moet gedoan wërre oem 'em wèèrloês te moake.

Toet drai kiêre too probeert Delila 'em ze ge'aim t' ontfutsele, mor 'a 'oudt z' altëd voer den oap.
'Ne kiêr geboeid met zèève varse, soepel pèèze, 'nen andere kiêr vastgebongde met neef, ongebrëkte koêre, dan mè' zèèven 'oarvlèchte in te wèèven in 't weefgetaa.

"De Filistaine koume oe-w-'oale, Simson. Wërdt wakker."

Zoe blèèf z 'em dag in dag oit mè' verwaite bestouke toet as 'em 'et nimmer oit'eel.
'A bezwèèk:
- "Nog noêt 'èè-d-e scheirmès m'ne kop oangerokt. Da'-d-is oemda'k vanaf de mooderschoêt as nazirèèër on God gewaid zèn. As 't 'oar oep manne kop wërdt afgeschoure, dan lot m'n kracht ma in de stèèk."

Delila veulde dat 'em dèèze kiêr ni gelougen 'od èn ze leet de vërste zèlef koume mè' 't geld èn in 'un baizain schour ze z'n zèèven 'oarvlèchten af in z'ne sloap.

'A wou oepspringe èn z'n aige lostrèkke, mor 'a wist ni dat z'n kracht 'em verloaten 'od.

De Filistaine stoake z'n oêgen oit èn veurden 'em mèè nor Gaza. In 't prison moest 'em bloem moale. Mor z'n afgeschouren 'oar grooide van aiges vroem bai.

De vërsten 'eelen e groêt offerfiêst ter iêre van 'unne god Dagon. As 't volk Simson zag, woare ze blai dat 'em naa gevange was. 'A moest tusse de zoile van den tèmpel gon stoan, dan konne z' 'em oitlache.

"Zèt me zoê nèèr, da' 'k de zoile worda' den tèmpel oep rust, kan oanroake, dan kan 'k ertèège luine." vroog 'em on de joenge diên 'em laidde. Den tèmpel zat stampvol èn der woare nog zoê 'n drai deuzend mannen èn vraawe oep 't dak gekroupen oem Simson te zieng en 'm oit te jaawe.

Mor Simson reep Gotten'iêre oem 'ulëp èn 'a vroog: "Gèft ma nog iêne kiêr genoeg kracht, dan kan ik me oep de Filistaine wriêke voer m'n oêge."

'A betastte de twiê middeste stuinpileire verzichteg, zètte z'n aige schrap èn reep oit: "Ik staaref èn gollen 'iêr allemoal mè mai." En 'a douwde oit alle macht. Den tèmpel stërtte in èn al d'oanwèèzigen, oek de stadsvërste, weere bedolve.

(Volgende bijbelverhaal: Den 'Of van Eède)