UI en e

De uitspraak van de AN-tweeklank "ui" is verwant met de "au/ou" familie. Hij vertrekt ook van een doffe e, maar dan gevolgd door een uu, of als u wil een scherpe, Franse/Nederlandse halfklinker ¨w zoals in huile (Fr.) en wiel, woorden die vrijwel identiek klinken buiten de L.

Het Antwerps kent die tweeklank "ui" niet. Het kent wel het eerste deel ervan, zowel in korte als in lange vorm. Overgenomen of geërfd van het Frans waar de letters eu op twee verschillende manieren kunnen uitgesproken worden. Directeur, soeur, heure of heureux, fameux, deux. Deze laatste komt voor in het AN als de uitspraak van deur, keuze, reuk.

In het Antwerps verschuift de klank van reuk naar /ruik/, en zelfs verder van ruik naar /reek/, van deur naar /duir/ en van keuze naar /kuis/, waar we enkel het eerste deel van de AN-tweeklank "ui" als lange klinker behouden.

Naast de lange, enkelvoudige klinker, die het AN niet kent, is er een doffe e aanwezig voor niet-beklemtoonde e's zowel in het Antwerps als in het AN.
vrolijk /vroo lek/, lenig /lee nech/ veroveren /ver oo ve ren/.

Bovendien is er een beklemtoonde, korte, doffe e in het Antwerpse poetsen /ke se/, horloge /le ze/, naast redeneren /rè ze nei re/, ze, me, ge, te, de, het, 'em, we, se, ... en wordt ook een doffe e toegevoegd tussen l of r en k of p in wàerek, mèlek, hàrep, en hèlepe waardoor we een lettergreep meer krijgen.

De beklemtoonde (korte) doffe e zou ik in het Antwerps willen weergeven met ë. Die spelling komt al voor in het Nederlands. We hoeven dus geen beroep te doen op de Duitse of Scandinavische spelling ö die naast de doffe e ook de korte eu weergeeft. Köln /ë/ naast schön /eu/.

Këse,  mëze,  bëze,  stëze,  sëze,  gëbele,  këst,  kërt  
köse,  möze,  böze,  stöze,  söze,  göbele,  köst,  kört  
keuse, meuze, beuze, steuze, seuze, geubele, keust, keurt(3) 

stërt,  rëcht,  mëreg,  begëze,  lëze,  petëze,  lëstere
stört,  röcht,  möreg,  begöze,  löze,  petöze,  löstere
steurt, reucht, meureg, begeuze, leuze, peteuze, leustere(3)

bëstel,  snëstere,  dërpel,  dë(r)st,  mëske,  wë(r)st
böstel,  snöstere,  dörpel,  dö(r)st,  möske,  wö(r)st
beustel, sneustere, deurpel, deu(r)st, meuske, weu(r)st(3)

bë(r)st,  vër,  wëre,
bö(r)st,  vör,  wöre,
beu(r)st, veur, weure,(3) 

De derde schrijfwijze is eigenlijk geen keuze, want die wordt voorbehouden aan de lange uu in breur, steure, de meure oeploepe, een vermageringskeur.